Ζιλμπέρ Ασκάρ: Οι α­πο­τυ­χίες των ισ­λα­μι­στών δί­νουν χώ­ρο στην α­ρα­βι­κή Αρι­στε­ρά

Από την Εποχή της 10/3/2013

Ο Ζι­μπέρ Ασκάρ εί­ναι έ­νας α­πό τους πιο γνω­στούς α­ρι­στε­ρούς α­να­λυ­τές του α­ρα­βι­κού κό­σμου.
Δι­δά­σκει Διε­θνείς Σχέ­σεις στη Σχο­λή Ανα­το­λι­κών και Αφρι­κα­νι­κών Σπου­δών του Πα­νε­πι­στη­μίου του Λον­δί­νου.
Η «Επο­χή» τον συ­νά­ντη­σε στο τριή­με­ρο του R Project στο Πά­ντειο Πα­νε­πι­στή­μιο.

Δύο χρό­νια με­τά την α­παρ­χή της, ποιος εί­ναι κα­τά τη γνώ­μη σας ο α­πο­λο­γι­σμός της Αρα­βι­κής Άνοι­ξης;
Αντί­θε­τα με τις πε­ρισ­σό­τε­ρες α­να­λύ­σεις που δια­βά­ζει κα­νείς στην Ευ­ρώ­πη, σή­με­ρα εί­μαι πιο αι­σιό­δο­ξος α­πό ό­ταν ξε­κί­νη­σαν τα γε­γο­νό­τα. Κι αυ­τό για­τί το βα­σι­κό ε­ρώ­τη­μα ή­ταν πά­ντο­τε το πό­σο ι­σχυ­ρές θα ή­ταν οι ισ­λα­μι­στι­κές δυ­νά­μεις για να ε­λέγ­ξουν την έκ­βα­ση των ε­πα­να­στά­σεων. Προ­φα­νώς, πο­τέ δεν εί­χα αυ­τα­πά­τες. Ήξε­ρα α­πό την αρ­χή, ό­πως και ό­λοι ό­σοι α­σχο­λού­νται με την πε­ριο­χή, ό­τι οι ισ­λα­μι­στές ή­ταν σε πλε­ο­νε­κτι­κή θέ­ση λό­γω της ορ­γα­νω­τι­κό­τη­τας τους, των οι­κο­νο­μι­κών πό­ρων που δια­θέ­τουν, κα­θώς και της ε­ξω­τε­ρι­κής υ­πο­στή­ρι­ξης που δέ­χο­νται. Ωστό­σο, η ε­κλο­γι­κή νί­κη που τε­λι­κά πέ­τυ­χαν στην Τυ­νη­σία, ή­ταν με πο­λύ χα­μη­λό­τε­ρα πο­σο­στά α­π’ ό,τι α­να­με­νό­ταν. Στη δε Αί­γυ­πτο, ε­νώ στις βου­λευ­τι­κές ε­κλο­γές πή­ραν τα 2/3 των ψή­φων, στις προ­ε­δρι­κές που α­κο­λού­θη­σαν, έ­χα­σαν το 50% της δύ­να­μης τους.
Και στις δύο χώ­ρες τους βλέ­που­με να χά­νουν έ­δα­φος εν μέ­σω με­γά­λων λαϊκών κι­νη­το­ποιή­σεων. Δεν θέ­λω βέ­βαια να φα­νώ υ­πε­ραι­σιό­δο­ξος. Η κα­τά­στα­ση πα­ρα­μέ­νει ε­ξαι­ρε­τι­κά πε­ρί­πλο­κη. Ωστό­σο, η πε­ριο­ρι­σμέ­νη ι­κα­νό­τη­τα των ισ­λα­μι­στών να λύ­σουν τα τε­ρά­στια κοι­νω­νι­κά προ­βλή­μα­τα, α­φή­νει α­νοι­χτό το εν­δε­χό­με­νο, το εν­δε­χό­με­νο ε­πα­να­λαμ­βά­νω, να μπο­ρέ­σει η Αρι­στε­ρά να πα­ρέμ­βει στις ε­ξε­λί­ξεις με ε­πι­τυ­χία.

Μι­λώ­ντας για την Αρι­στε­ρά, πώς κρί­νε­ται τη μέ­χρι τώ­ρα στά­ση της, ι­διαί­τε­ρα των πιο ι­σχυ­ρών σχη­μα­τι­σμών της, του Λαϊκού Με­τώ­που στην Τυ­νη­σία και της Σο­σια­λι­στι­κής Λαϊκής Συ­μα­χίας στην Αί­γυ­πτο;
Πρώ­τα α­π’ ό­λα η Αρι­στε­ρά, εν­νοώ η με μαρ­ξι­στι­κές α­να­φο­ρές Αρι­στε­ρά, εί­ναι ό­ντως ι­σχυ­ρή στην Τυ­νη­σία, αλ­λά ό­χι στην Αί­γυ­πτο. Στην Τυ­νη­σία η δύ­να­μη της Αρι­στε­ράς βα­σί­ζε­ται στην πο­λύ ση­μα­ντι­κή πα­ρου­σία της στο συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα και τη γε­νι­κή συ­νο­μο­σπον­δία UGTT, που α­πο­τέ­λε­σε την κύ­ρια ορ­γα­νω­μέ­νη δύ­να­μη της ε­ξέ­γερ­σης ε­νά­ντια στον Μπεν Άλι. Δυ­στυ­χώς, αυ­τή η δύ­να­μη δεν κα­τα­γρά­φη­κε στις ε­κλο­γές για­τί η UGTT δεν συμ­με­τεί­χε και οι α­ρι­στε­ρές δυ­νά­μεις κα­τέ­βη­καν δια­σπα­σμέ­νες.
Η Τυ­νη­σια­κή Αρι­στε­ρά έ­βγα­λε τα συ­μπε­ρά­σμα­τα της α­πό αυ­τήν την α­να­μέ­τρη­ση και συ­γκρό­τη­σε το Λαϊκό Μέ­τω­πο. Τώ­ρα, στο πρώ­το συ­νέ­δριο της UGTT με­τά την πτώ­ση του Μπέν Άλι, η Αρι­στε­ρά πή­ρε τον έ­λεγ­χο της συ­νο­μο­σπον­δίας, κά­τι που την ε­νι­σχύει πά­ρα πο­λύ. Ωστό­σο, αν η UGTT δεν α­να­μειχ­θεί α­π’ ευ­θείας στο πο­λι­τι­κό-ε­κλο­γι­κό παι­χνί­δι, οι δυ­να­τό­τη­τες της Αρι­στε­ράς θα πα­ρα­μεί­νουν σχε­τι­κά πε­ριο­ρι­σμέ­νες. Επι­πλέ­ον, αν η Αρι­στε­ρά και το συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα συ­νερ­γα­στούν με τη φι­λε­λεύ­θε­ρη πτέ­ρυ­γα του πα­λιού κα­θε­στώ­τος, πει­ρα­σμός που θέλ­γει αρ­κε­τά στε­λέ­χη τους, τό­τε θα α­πα­ξιω­θούν και θα ο­δη­γή­σουν στην α­πο­στρά­τευ­ση τη νε­ο­λαία και τα φτω­χά στρώ­μα­τα της κοι­νω­νίας, που αυ­τή τη στιγ­μή εί­ναι στους δρό­μους.

Και η Αί­γυ­πτος;
Στην Αί­γυ­πτο, α­κό­μα και η Αρι­στε­ρά που συ­γκρο­τεί­ται γύ­ρω α­πό τον α­ρι­στε­ρό να­σε­ρι­κό υ­πο­ψή­φιο πρό­ε­δρο Σα­μπά­χι, αν και ι­δε­ο­λο­γι­κά πιο ευ­ρεία, εί­ναι πο­λύ πιο α­δύ­να­τη α­πό την Αρι­στε­ρά της Τυ­νη­σίας. Επι­πλέ­ον, ε­κεί υ­πάρ­χει και το νέο κί­νη­μα των α­νε­ξάρ­τη­των ερ­γα­τι­κών συν­δι­κά­των. Και στην Αί­γυ­πτο ό­μως βλέ­που­με το Λαϊκό Ρεύ­μα του Σα­μπά­χι να συ­γκρο­τεί συμ­μα­χία, το Μέ­τω­πο Εθνι­κής Σω­τη­ρίας, με τη φι­λε­λεύ­θε­ρη α­ντι­πο­λί­τευ­ση κα­θώς και τη φι­λε­λεύ­θε­ρη πτέ­ρυ­γα του πα­λιού κα­θε­στώ­τος. Οι συμ­μα­χίες για την υ­πε­ρά­σπι­ση της δη­μο­κρα­τίας εί­ναι θε­μι­τές. Αλλά αν δεν υ­πε­ρα­σπί­ζε­σαι τη δι­κιά σου ταυ­τό­τη­τα και το δι­κό σου κοι­νω­νι­κό πρό­γραμ­μα, τό­τε δί­νεις τη δυ­να­τό­τη­τα στους ισ­λα­μι­στές να εμ­φα­νί­ζο­νται αυ­τοί ως η ε­ναλ­λα­κτι­κή λύ­ση στο πα­λιό κα­θε­στώς.

Σε ποιες άλ­λες χώ­ρες της Αρα­βι­κής Άνοι­ξης κα­τα­γρά­φε­ται πα­ρου­σία της Αρι­στε­ράς;
Στην Υε­μέ­νη και τη Συ­ρία. Στην Υε­μέ­νη η ε­πα­να­στα­τι­κή νε­ο­λαία έ­παι­ξε ση­μα­ντι­κό ρό­λο στην ε­ξέ­γερ­ση. Άλλω­στε, η Νό­τια Υε­μέ­νη έ­χει ση­μα­ντι­κή α­ρι­στε­ρή πα­ρά­δο­ση. Τώ­ρα η ε­πα­να­στα­τι­κή νε­ο­λαία συ­νε­χί­ζει τον α­γώ­να ε­νά­ντια στο λε­γό­με­νο “συμ­βι­βα­σμό” α­νά­με­σα στο πα­λιό κα­θε­στώς και την α­ντι­πο­λί­τευ­ση, συμ­βι­βα­σμό που ε­πέ­βα­λε η Ουά­σι­γκτον. Στη Συ­ρία, πα­ρά το ό­σα λέ­γο­νται, εί­ναι ση­μα­ντι­κή η πα­ρου­σία της Αρι­στε­ράς, α­κό­μα και στο Εθνι­κό Συμ­βού­λιο της Αρι­στε­ράς. Ο πρό­ε­δρος του, ο Ζόρζ Σά­μπρα, α­νή­κει σε έ­να α­πό τα ρεύ­μα­τα του συ­ρια­κού κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος.

Στη Συ­ρία θα μπο­ρού­σα­με να πού­με ό­τι οι Το­πι­κές Συ­ντο­νι­στι­κές Επι­τρο­πές εκ­φρά­ζουν τις α­ρι­στε­ρές α­ντι­λή­ψεις μέ­σα στην ε­ξέ­γερ­ση;
Όχι. Στις Το­πι­κές Συ­ντο­νι­στι­κές Επι­τρο­πές συμ­με­τέ­χουν άν­θρω­ποι ό­λων των ι­δε­ο­λο­γιών, κα­τά κύ­ριο λό­γο νέ­οι. Στην πλειο­ψη­φία τους δεν έ­χουν προ­η­γού­με­νη πο­λι­τι­κή ε­μπει­ρία ή έ­ντα­ξη. Οι Επι­τρο­πές α­ντι­στοι­χούν πιο πο­λύ σε αυ­τό που εί­δα­με στην Ευ­ρώ­πη με το κί­νη­μα των Ισπα­νών Αγα­να­κτι­σμέ­νων. Απο­τε­λούν μια αυ­θε­ντι­κή έκ­φρα­ση της ε­ξέ­γερ­σης που διεκ­δι­κεί δη­μο­κρα­τία και κοι­νω­νι­κή αλ­λα­γή. Δυ­νη­τι­κά θα μπο­ρού­σαν να α­νή­κουν στην Αρι­στε­ρά, αλ­λά ε­γώ α­να­φέ­ρο­μαι σε αυ­τούς που εί­ναι ι­δε­ο­λο­γι­κά α­ρι­στε­ροί. Να ση­μειώ­σω πά­ντως ό­τι δε­κά­δες χι­λιά­δες στε­λέ­χη της ε­ξέ­γερ­σης βρί­σκο­νται στις φυ­λα­κές, α­νά­με­σα τους και οι πε­ρισ­σό­τε­ροι η­γέ­τες των Το­πι­κών Επι­τρο­πών, κά­τι που έ­χει τρο­μα­κτι­κή ε­πί­δρα­ση στο συ­σχε­τι­σμό δυ­νά­μεων στους κόλ­πους της α­ντι­πο­λί­τευ­σης.

Σε έ­να άρ­θρο σας πριν λί­γους μή­νες, α­σκεί­τε κρι­τι­κή στη συ­ρια­κή Αρι­στε­ρά για­τί δεν ε­πέ­λε­ξε την έ­νο­πλη πά­λη κα­τά του κα­θε­στώ­τος. Τι ελ­πί­δες ε­πι­τυ­χίες ό­μως θα εί­χε παί­ζο­ντας στο τε­ρέν μι­λι­τα­ρι­στι­κών με­γα­θη­ρίων ό­πως η Αλ Κάι­ντα;
Κα­ταρ­χάς, οι ισ­λα­μι­στές ό­πως η Αλ Κάι­ντα, άρ­χι­σαν να πα­ρεμ­βαί­νουν με­τά τον πρώ­το χρό­νο του ξε­ση­κω­μού, Μέ­χρι τό­τε ή­ταν α­πό­ντες. Εγώ δεν εί­πα ό­τι η Αρι­στε­ρά έ­πρε­πε να πά­ρει τα ό­πλα α­πό την αρ­χή. Αυ­τό που έ­γρα­ψα ή­ταν ό­τι η Αρι­στε­ρά θα έ­πρε­πε να εί­χε κα­τα­λά­βει ό­τι τα κα­θε­στώς δεν θα έ­πε­φτε α­πό τις δια­δη­λώ­σεις, ό­πως στην Αί­γυ­πτο ή την Τυ­νη­σία. Κά­τι τέ­τοιο δεν θα μπο­ρού­σε να συμ­βεί σε χώ­ρες ό­πως η Συ­ρία, η Λι­βύη και το Μπα­χρέιν, ό­που η κυ­βερ­νώ­σα οι­κο­γέ­νεια ε­λέγ­χει πλή­ρως τον κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό. Δυ­στυ­χώς, στη Συ­ρία η Αρι­στε­ρά α­νή­κε στις πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που έ­σπει­ραν αυ­τα­πά­τες για μια εν­δε­χό­με­νη ει­ρη­νι­κή α­να­τρο­πή του κα­θε­στώ­τος. Έτσι, δεν ε­πι­χεί­ρη­σε να ορ­γα­νώ­σει ε­γκαί­ρως τις δι­κές της μορ­φές έ­νο­πλης α­ντί­στα­σης και δεν υ­πο­δέ­χτη­κε καν τα πρώ­τα κύ­μα­τα λι­πο­τα­κτών του συ­ρια­κού στρα­τού. Από τη στιγ­μή που δεν δε­χό­ταν τους λι­πο­τά­κτες για να δια­τη­ρή­σει τον ει­ρη­νι­κό χα­ρα­κτή­ρα της α­ντί­στα­σης, αυ­τοί στρά­φη­καν αλ­λού. Κα­τά συ­νέ­πεια, α­φέ­θη­κε ε­λεύ­θε­ρος χώ­ρος στους ισ­λα­μι­στές και τις μο­ναρ­χίες του Κόλ­που. Θα ή­θε­λα ε­πί­σης να προ­σθέ­σω ό­τι η συ­ρια­κή ε­πα­νά­στα­ση α­φέ­θη­κε στην τύ­χη της α­πό τη διε­θνή Αρι­στε­ρά, πράγ­μα που προ­κα­λεί φο­βε­ρή πί­κρα στους Σύ­ρους.

Βρι­σκό­μα­στε κο­ντά στο τέ­λος του Άσα­ντ;
Όχι. Ο Άσα­ντ θα συ­νε­χί­σει να πο­λε­μά­ει ό­σο έ­χει ό­πλα και χρή­μα­τα. Τώ­ρα έ­χει χρή­μα­τα α­πό το Ιράν και ό­πλα α­πό τη Ρω­σία. Στο πλευ­ρό του έ­χει α­κό­μα και μα­χη­τές α­πό το Ιράν και τη Χεζ­μπο­λά. Αν συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με την υ­πο­στή­ρι­ξη της α­λε­βί­τι­κης κοι­νό­τη­τας, που ε­λέγ­χει τον κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό και τις ει­δι­κές δυ­νά­μεις του στρα­τού, ο­δη­γού­μα­στε στο συ­μπέ­ρα­σμα ό­τι ο Άσα­ντ θα συ­νε­χί­σει να πο­λε­μά­ει. Οι Αλε­βί­τες φο­βού­νται την α­ντεκ­δί­κη­ση των άλ­λων κοι­νο­τή­των που κα­τα­πιέ­στη­καν ά­γρια α­πό το κα­θε­στώς. Έτσι, εί­ναι α­πο­φα­σι­σμέ­νοι να πο­λε­μή­σουν μέ­χρι το τέ­λος. Γι’ αυ­τό και η α­ντι­πο­λί­τευ­ση δί­νει συ­νε­χώς δια­βε­βαιώ­σεις ό­τι θα τους σε­βα­στεί. Σε αυ­τά προ­σθέ­στε ό­τι η α­ντι­πο­λί­τευ­ση δεν δια­θέ­τει ό­πλα ι­κα­νά να α­ντι­με­τω­πί­σουν το στρα­τό του κα­θε­στώ­τος.

Δεν της δί­νουν ό­πλα η Δύ­ση και τα σου­νι­τι­κά κρά­τη;
Οι Η­ΠΑ δεν πα­ρέ­χουν, κι ε­μπο­δί­ζουν και τους συμ­μά­χους τους να το κά­νουν, σύγ­χρο­να α­πο­τε­λε­σμα­τι­κά ό­πλα στην α­ντι­πο­λί­τευ­ση. Επι­τρέ­πουν πχ τη χο­ρή­γη­ση αυ­το­μά­των ή μπα­ζού­κα, άλ­λα ό­χι α­ντια­ε­ρο­πο­ρι­κών πυ­ραύ­λων. Οι Η­ΠΑ ε­πι­διώ­κουν την α­να­τρο­πή του Άσα­ντ, χω­ρίς ό­μως διά­λυ­ση του κρα­τι­κού μη­χα­νι­σμού και του στρα­τού, φο­βού­με­νες, ό­πως και το Ισραή­λ, το χά­ος στη Συ­ρία. Επο­μέ­νως, δεν ε­πι­διώ­κουν μια στρα­τιω­τι­κή νί­κη της α­ντι­πο­λί­τευ­σης, αλ­λά έ­ναν «συμ­βι­βα­σμό» με­τα­ξύ των δύο πλευ­ρών. Πρό­κει­ται για έ­να «συμ­βι­βα­σμό» τύ­που Υε­μέ­νης, ό­που θα θυ­σια­στεί ο Άσα­ντ και θα ε­πι­βιώ­σουν οι άν­θρω­ποι του κα­θε­στώ­τος. Έναν τέ­τοιο «συμ­βι­βα­σμό» δεν μπο­ρεί να δε­χτεί ό­μως η α­ντι­πο­λί­τευ­ση, που με­τρά­ει δε­κά­δες χι­λιά­δες θύ­μα­τα. Έτσι, η αι­μα­το­χυ­σία θα συ­νε­χι­στεί.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης