Η ιστορία με την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων και τα Ελληνικά Hoaxes συμπυκνώνει τα προβλήματα της διαδικτυακής ενημέρωσης καθώς και τους κινδύνους από τη διάχυση της πληροφορίας μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Η κυβέρνηση κατάργησε το δίωρο επιλεγόμενο μάθημα στη Α Λυκείου «Καλλιτεχνική Παιδεία (Εικαστικά ή Μουσική ή Στοιχεία Θεατρολογίας)», όπως επίσης και τα άλλα δύο επιλεγόμενα, τα «Γεωλογία και Διαχείριση Φυσικών Πόρων» και «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός». Στη Γ Λυκείου καταργούνται τα μαθήματα επιλογής «Γαλλικά», «Γερμανικά», «Ελεύθερο Σχέδιο», «Γραμμικό Σχέδιο» και «Λατινικά». Το υπουργείο Παιδείας κάνει και άλλες αλλαγές (κατά κύριο λόγο σε βάρος των Κοινωνικών Επιστημών) που δεν είναι όμως αντικείμενο του σημειώματος.
Οι συνέπειες
Η απόφαση της κ. Κεραμέως:
- Εξοβελίζει την καλλιτεχνική παιδεία από το Λύκειο, με τις αρνητικές συνέπειες που έχει αυτό για την καλλιέργεια των παιδιών, τις θέσεις εργασίας των εκπαιδευτικών κι εντέλει το πολιτιστικό επίπεδο της ελληνικής κοινωνίας
- Αποτελεί βήμα περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης αφού για κάποιες σχολές τα παιδιά εξετάζονται στις Πανελλήνιες στο σχέδιο, το οποίος όμως δεν το διδάσκονται στο δημόσιο σχολείο έστω και τυπικά.
Τα καλλιτεχνικά στο Γυμνάσιο
Αρχικά η είδηση κυκλοφόρησε στα σόσιαλ με λανθασμένο τρόπο, ότι δηλαδή κόβονται τα καλλιτεχνικά μαθήματα και στο Γυμνάσιο, με την εξαίρεση της Α Γυμνασίου. Πηγή της λανθασμένης είδησης φαίνεται ότι ήταν το Alfavita, το οποίο δημοσίευσε εκ παραδρομής ένα σχετικό άρθρο γνώμης από το 2013. Η ιστοσελίδα Ellinika Hoaxes που είναι επιφορτισμένη από το Facebook για τον έλεγχο των fake news στην Ελλάδα, χαρακτήρισε fake news την είδηση ότι «κόβονται τα καλλιτεχνικά μαθήματα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευσης» κι έβαλε την προειδοποίηση περί ανακριβών πληροφοριών στα σχετικά ποστ στο Facebook. Όπως είναι προφανές, η προειδοποίηση για hoax ήταν και η ίδια… hoax, αφού τα καλλιτεχνικά μαθήματα όντως κόβονται σε μέρος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή στο Λύκειο. Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες που σημειώθηκαν, τα Ellinika Hoaxes, διόρθωσαν τη δημοσίευση τους. Η διόρθωση ήρθε όμως με καθυστέρηση πολλών ωρών.
Τα ερωτήματα
Νομίζω ότι η ιστορία Καλλιτεχνικά Μαθήματα – Ellinika Hoaxes δείχνει:
- Το πόσο μεγάλο πρόβλημα για την ενημέρωση αποτελεί η πίεση της ταχύτητας στο διαδίκτυο. Το μείζον για τα σάιτ είναι να βγάλουν την είδηση όσο πιο γρήγορα γίνεται. Στο βωμό της ταχύτητας θυσιάζεται συχνά ένα βασικό στοιχείο της ενημέρωσης, δηλαδή ο έλεγχος και η διασταύρωση. Κανονικά δεν υπάρχει δημοσιογραφία χωρίς διασταύρωση, αλλά αυτό συμβαίνει ολοένα και περισσότερο γιατί «πρέπει να ρίξουμε γρήγορα την είδηση». Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη από το ότι το προσωπικό είναι λίγο και δουλεύει υπό ασφυκτική πίεση-αυτό είναι πια γενική συνθήκη.
- Η διάχυση της πληροφορίας μέσω μονοπωλιακών (στην ουσία) κοινωνικών δικτύων εγείρει συνεχώς ζητήματα για την πληροφόρηση και τη δημοκρατία. Αν ο κόσμος ενημερώνεται μέσα από το Instagram και το Facebook, τότε το πολυεθνικός κολοσσός στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκουν τα δύο κοινωνικά δίκτυα, αποκτάει εκ των βαρύνοντα ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών κι εντέλει στην ίδια τη δημοκρατία. Ποιο είναι το όριο και ποιος το καθορίζει για το τι είναι διασπορά μίσους ή ψευδής είδηση; Ορθά έχει εξοβελιστεί η Χρυσή Αυγή από το Facebook. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως και με ομάδες αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη. Ας σκεφτούμε επίσης τον τραγέλαφο ότι κόβονται ως φασιστικά ποστ που είναι αντιφασιστικά, αλλά έχουν μια φωτογραφία των ναζί -ακριβώς για να τους καταγγείλουν. Το ζήτημα γίνεται ακόμα πιο σοβαρό με την πολιτική διαφήμιση. Ένα κόμμα ή ένας πολιτικός όταν κάνουν διαφήμιση πρέπει να αναφέρουν ποιος την πληρώνει, καθώς και να την συμπεριλάβουν στην αναφορά με τα προεκλογικά έξοδά τους. Αν όμως η σελίδα που κάνει τη διαφήμιση θεωρείται «ενημερωτική» και η διαφήμιση έχει τη μορφή ειδησεογραφικής δημοσίευσης, δεν υπόκειται στους κανόνες του πολιτικής διαφήμισης. Καταλαβαινόμαστε…
- Για να απαντήσει στον ορυμαγδό των fake news το Facebook αναθέτει σε ιδιωτικούς οργανισμούς όπως τα Ellinika Hoaxes να ελέγχουν την ποιότητα των δημοσιεύσεων. Τα Ellinika Hoaxes έχουν συμβάλει στον περιορισμό των ανορθολογικών τερατολογιών στα σόσιαλ του τύπου «ο κορωνοϊός δεν κολλάει στους μοναχούς του Αγίου Όρους γιατί τους χαρίζει ανοσία η Παναγιά και η Ελλάδα». Ωστόσο, τα ερωτήματα για τη λειτουργία τους είναι μεγάλα και μεγαλώνουν όσο περνάει ο καιρός; Πώς μπορεί ένας ιδιωτικός οργανισμός να είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο ενός κοινού δημόσιου αγαθού όπως η ενημέρωση; Πώς και σε ποιον λογοδοτούν τα Ellinika Hoaxes, δηλαδή πώς κρίνονται οι κρίνοντες; Πώς μπορεί να κριθεί με τυπικούς όρους η δημοσιογραφική ακρίβεια μιας είδησης η οποία αποτελεί αντικείμενο πολιτικής διαμάχης ή μπορεί να περιέχει κάποιες ανακρίβειες αλλά επί της ουσίας είναι αληθής; Τι συνέπειες μπορεί να έχει για τη δημοκρατία η δυνατότητα ενός ιδιωτικού οργανισμού να σημαίνει ως ψευδείς τις δημοσιεύσεις σε στιγμές κορύφωσης των πολιτικών παθών; Ας σκεφτούμε τι θα σήμαινε πολιτικά η ιστορία των καλλιτεχνικών μαθημάτων σε προεκλογική περίοδο. Δηλαδή το να φέρουν για ώρες τη σήμανση “fake news” αντιπολιτευτικές δημοσιεύσεις λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες. Παρά το ότι τα Ellinika Hoaxes κάνουν λόγο για τεχνικό λάθος, ο καταφανώς ανακριβής τίτλος που χρησιμοποίησαν στη δημοσίευσή τους και η πολύ μεγάλη καθυστέρηση με την οποία τον διόρθωσαν, δίνουν βάση στην κριτική για πολιτική σκοπιμότητα.
Γιάννης Αλμπάνης