Από την Εποχή της Κυριακής 16/10/11
«Δεν είναι θρησκευτική διαμάχη, είναι σφαγή του στρατού», φώναζαν οι διαδηλωτές (τουλάχιστον 20.000 σύμφωνα με την εφημερίδα «Αλ Μάσρι Αλ Γιουμ») που συνόδεψαν στις 10 Οκτώβρη τις σορούς των 25 δολοφονημένων διαδηλωτών από το κοπτικό νοσοκομείο στον κοπτικό καθεδρικό του Καΐρου. Και πώς αλλιώς θα μπορούσαν να συνοψιστούν καλύτερα τα γεγονότα της Ματωμένης Κυριακής του Καΐρου; Αυτό που είδαμε να εκτυλίσσεται έξω από το κτίριο της κρατικής τηλεόρασης στην περιοχή Μασπίρο στο κέντρο του Καΐρου, ήταν η σφαγή άοπλων διαδηλωτών από τις δυνάμεις του αιγυπτιακού στρατού. Είδαμε τα τανκς να εφορμούν εναντίον του κύριου όγκου της διαδήλωσης (μεγάλος αριθμός των νεκρών είναι λιωμένοι από τις ρόδες των τεθωρακισμένων), τους πυροβολισμούς να πέφτουν συνεχώς τόσο στο Μασπίρο όσο και αργότερα στην πλατεία Ταχρίρ και την περιοχή Μπόρσα, όπου συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις· είδαμε τα ασθενοφόρα να μεταφέρουν συνεχώς κόσμο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οι κόπτες καθώς και οι προοδευτικοί που διαδήλωναν μαζί τους ενάντια στη θρησκευτική μισαλλοδοξία, ήταν ήδη εξαγριωμένοι όταν έφτασαν στο Μασπίρο –άλλωστε για να καταφέρουν να φτάσουν στο κέντρο της πόλης, έπρεπε πρώτα να συγκρουστούν με φανατικούς μουσουλμάνους που επιχείρησαν να τους σταματήσουν. Ωστόσο, είναι εξίσου βέβαιο ότι ο στρατός επέλεξε συνειδητά να αντιμετωπίσει μια μαχητική διαδήλωση όχι με δακρυγόνα και αντλίες νερού, αλλά με σφαίρες και τεθωρακισμένα.
«Οι κόπτες επιτίθενται στο στρατό»
Την υπόθεση της σχεδιασμένης σφαγής μοιάζει να επιβεβαιώνει η επικοινωνιακή διαχείριση των γεγονότων από το κυβερνών Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων. Το βράδυ της Κυριακής, η κρατική τηλεόραση βρισκόταν σε ντελίριο προπαγάνδας και διασποράς μίσους. Μίλαγε για χριστιανούς που επιτίθενται με πραγματικά πυρά και καίνε το Κοράνι, αναφερόταν σε νεκρούς στρατιώτες (γεγονός που δεν πιστοποιήθηκε αργότερα), καλούσε τους μουσουλμάνους πολίτες να πάρουν το νόμο στα χέρια τους και να υπερασπιστούν τον στρατό που δεχόταν επίθεση…
Πολλοί θεωρούν τα γεγονότα της 9ης Οκτώβρη τομή στις πολιτικές εξελίξεις της Αιγύπτου μετά την επανάσταση της 25ης Γενάρη και την ανατροπή του Μπουμπάρακ στις 11 Φλεβάρη. Είναι η πρώτη φορά (με την εξαίρεση ίσως της εκκένωσης της Ταχρίρ στις 9 Απρίλη) που ο στρατός διαπράττει μιας τέτοιας κλίμακας σφαγή. Από τις 25 Γενάρη έως τις 11 Φλεβάρη δολοφονήθηκαν πάνω από 1.000 διαδηλωτές. Υπεύθυνες όμως για αυτές τις δολοφονίες ήταν κατά κύριο λόγο οι δυνάμεις ασφαλείας του Μουμπάρακ. Αντιθέτως, ο στρατός εμφανιζόταν ως υπερασπιστής του λαού και θεματοφύλακας των δικαιωμάτων των Κοπτών. Γι’ αυτό και την Ταχρίρ δονούσε το σύνθημα «λαός-στρατός μια γροθιά», γι’ αυτό και έγινε αποδεκτή από τον εξεγερμένο λαό η ανάθεση της διακυβέρνησης στο Συμβούλιο κατά τη διάρκεια της μετάβασης στη δημοκρατία. Τώρα όμως ο στρατός σφάζει αυτόν τον λαό, του οποίου υποτίθεται ότι είναι ο υπέρτατος προστάτης.
Η στρατηγική του χάους
Γιατί όμως ο στρατός έκανε αυτή την επιλογή; Σύμφωνα με τον Μουσταφά Μοχί, δημοσιογράφο και ηγετικό στέλεχος της ομάδας Ρεύμα Σοσιαλιστικής Ανανέωσης που συμμετέχει στη Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία, πρόκειται για μια στρατηγική του χάους. «Το Συμβούλιο επιχείρησε να κάνει ένα βαθύ ρήγμα στην κοινωνία». Με την παλιά δοκιμασμένη τακτική του διαίρει και βασίλευε, οι στρατιωτικοί αποσκοπούν στην υποδαύλιση των θρησκευτικών συγκρούσεων και την έξαρση της βίας σε τέτοιο βαθμό, που θα δοθεί κοινωνική νομιμοποίηση στην αναβολή των εκλογών του Νοέμβρη και τη συνέχιση του ελέγχου της χώρας από το στρατό. Σε μια κατάσταση γενικευμένης αναταραχής , θα φαίνεται απολύτως λογικό να κινηθεί ο στρατιωτικός Λεβιάθαν για να συντρίψει τον Βεεμώθ της εμφύλιας σύγκρουσης. Σύμφωνα μάλιστα με τον Μαμντούχ Νταντάσι, στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αιγύπτου, στην ίδια λογική της πρόκλησης χάους κινείται και η πλήρης απόσυρση της αστυνομίας από τα κανονικά καθήκοντα της. Η ραγδαία άνοδος της εγκληματικότητας και της κοινωνικής ανασφάλειας δίνουν εξίσου άλλοθι στο στρατό για να νομιμοποιεί την εξουσία του.
Θερμιδόρ στρατού και συντηρητικών
Ο στρατός όμως δεν κινείται χωρίς κοινωνικά στηρίγματα. Στην πραγματικότητα, η γενική αίσθηση που αποκομίζει ο ξένος παρατηρητής, είναι ότι η δημοκρατική επανάσταση της Αιγύπτου βρίσκεται σε εκείνο το σημείο όπου ή θα πρέπει να ριζοσπαστικοποιηθεί και να βαθύνει ή να υποχωρήσει και να οδηγηθεί σε ένα συντηρητικό κλείσιμο. Τη δεύτερη επιλογή προωθούν ο στρατός, τα πολύ ισχυρά απομεινάρια του παλιού καθεστώτος, οι συντηρητικοί φιλελεύθεροι, τα περισσότερα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και (με διαφορετικό όμως τρόπο) η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Συμμάχους σε αυτήν τους την προσπάθεια βρίσκουν πλατιά κοινωνικά στρώματα (κατά κύριο λόγο στην επαρχία) που ανησυχούν ζωηρά για τη ραγδαία πτώση του τουρισμού και την άνοδο της τιμής των τροφίμων που προκαλεί η συνεχιζόμενη κοινωνική αναταραχή. Στοχοποιώντας το πρωτοφανές κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων («που υπονομεύει τη χειμαζόμενη εθνική οικονομία») και τις συνεχείς διαδηλώσεις Ταχρίρ («που σταματάνε την κυκλοφορία μέσα στην πόλη»), το συντηρητικό μπλοκ επιχειρεί να οργανώσει το αιγυπτιακό Θερμιδόρ, που θα «παγώσει» την επανάσταση σε μια νέα μορφή κοινοβουλευτικού αυταρχισμού, υπό την επικυριαρχία πάντοτε του στρατού. Ασφαλώς, η διατάραξη της συμπόρευσης στρατού και Μουσουλμανικής Αδελφότητας προκαλεί σοβαρές ρωγμές στη συνοχή του συντηρητικού κοινωνικού μπλοκ (πιθανόν η επιλογή της υποδαύλισης των θρησκευτικών διενέξεων να είναι αποτέλεσμα αυτών των ρωγμών). Σε καμιά περίπτωση όμως δεν σηματοδοτεί την αναίρεση του πολύ σοβαρού κινδύνου που αντιμετωπίζει η επανάσταση της 25ης Γενάρη.
Η επανάσταση πρέπει να συνεχιστεί!
Απέναντι στο συντηρητικό μπλοκ ορθώνει το ανάστημα του το δημοκρατικό επαναστατικό κίνημα, οι ηρωικοί εξεγερμένοι της Ταχρίρ, που πρωτοστάτησαν στο γκρέμισμα της δικτατορίας του Μουμπάρακ. Είναι τα δίκτυα νεολαίας (όπως το Κίνημα Νεολαίας 6 Απρίλη), τα ανεξάρτητα εργατικά συνδικάτα που δημιουργούνται με καταιγιστικό ρυθμό, οι οργανώσεις της Αριστεράς (με προεξάρχουσες τη Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα και το Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα), οι ενώσεις δικαιωμάτων, το τμήμα εκείνο του κοπτικού κινήματος που σπάει τα δεσμά της υποταγμένης μειονοτικής παθητικότητας , είναι όλοι όσοι θέλουν τη συνέχιση της επανάστασης. Με κύρια αιτήματα τη διενέργεια τίμιων κι ελεύθερων εκλογών, την άρση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης και της παραπομπής πολιτών σε στρατοδικεία, την τιμωρία όσων έσφαξαν το λαό στην Ταχρίρ και τον αποκλεισμό των στελεχών του πρώην Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος (του κόμματος του Μουμπάρακ) από τις εκλογές, την αντιμετώπιση της τερατώδους φτώχειας, και τον απεγκλωβισμό από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, το δημοκρατικό επαναστατικό κίνημα δίνει μια κεφαλαιώδους σημασίας μάχη όχι μόνο για το μέλλον της Αιγύπτου, αλλά συνολικά της Μέσης Ανατολής. Είναι αλήθεια ότι το τελευταίο διάστημα φαίνεται το συντηρητικό μπλοκ να κερδίζει έδαφος. Ωστόσο, οι σημαντικές νίκες απεργιακών κινητοποιήσεων (όπως αυτή των δασκάλων), η ηρωική αντίσταση των διαδηλωτών απέναντι στο στρατό το βράδυ της Ματωμένης Κυριακής του Καΐρου, αλλά και η επιτυχημένη παρέμβαση της Αριστεράς στις διαμαρτυρίες για τη σφαγή (οι οποίες πήραν προοδευτικό-πολιτικό χαρακτήρα και όχι θρησκευτικό- σεχταριστικό) δείχνουν ότι η αναμέτρηση και αμφίρροπη είναι και θα διαρκέσει πολύ. Όπως πολύ χαρακτηριστικά μάς είπε ο Άκραμ Ισμαήλ, μέλος της κεντρικής επιτροπής της Σοσιαλιστικής Λαϊκής Συμμαχίας: «Αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση στην Αίγυπτο».
Γιάννης Αλμπάνης