mai68

Μισό αιώνα μετά, το βάθος του ουρανού έχει το ίδιο χρώμα

 

Δημοσιεύτηκε στο Δελτίο Θυέλλης 5ο

Πόσο σημαντικός είναι για μας σήμερα ο Μάης του ’68; Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη. Το πρώτο αφιέρωμα στον Μάη που θυμάμαι, ήταν το 1988, ήτοι πριν από 30 χρόνια (φευ!). Για τις νέες και τους νέους που έμπαιναν τότε στο Κίνημα, ο Μάης δεν ήταν απλώς μια ένδοξη σελίδα της επανάστασης, κάτι σαν την Κομμούνα ας πούμε. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο: Η βασική μας ιδεολογική αναφορά, το ταυτοτικό Συμβάν του ρεύματος μας, η μεγάλη έκρηξη του παρελθόντος η οποία ταυτοχρόνως αποτελούσε τον βασικό μας στόχο για το μέλλον. Ο Μάης ήταν η στιγμή ενός συντελεσμένου μέλλοντα.

Ο λόφος στην πεδιάδα

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, σημασία του Μάη άλλαζε. Κάθε φορά «βλέπαμε» τον Μάη μέσα από το πρίσμα της εκάστοτε πολιτικής συγκυρίας και, κυρίως, της δικιάς μας κινηματικής στόχευσης. Πέρα όμως από το διαφορετικό χρώμα που έπαιρνε σε κάθε επέτειο Μάης, το κοινό χαρακτηριστικό στ ο πέρασμα του χρόνου υπήρξε η σταδιακή συρρίκνωση της σημασίας τους.

Νομίζω ότι ο Μάης για ένα παιδί που μπαίνει σήμερα στο Κίνημα αποτελεί περισσότερο μια σπουδαία στιγμή στην Ιστορία του επαναστατικού κινήματος παρά το σημαίνον Συμβάν –δηλαδή σχεδόν το αντίθετο από όταν εγώ ήμουν νέος. Είναι φυσιολογικό βέβαια ένα ιστορικό γεγονός να «μικραίνει» όσο απομακρυνόμαστε χρονικά Νομίζω όμως ότι δεν μόνο αυτό . Έχω την αίσθηση πως σήμερα αντιμετωπίζουμε τον Μάη με μεγαλύτερη νηφαλιότητα από ό,τι στο παρελθόν. Ο χρόνος απέδειξε ότι ο Μάης δεν ήταν η «πρόβα τζενεράλε» της επανάστασης, όπως έλεγε το σύνθημα της Κομμουνιστικής Λίγκας τη δεκαετία του ’70.

Ωστόσο, μου φαίνεται ότι η πικρή διαπίστωση του Ντανιέλ Μπενσαΐντ, ιθύνοντα νου της Λίγκας, ότι «περάσαμε για βουνό αυτό που δεν ήταν παρά ένας λόφος στην πεδιάδα», πάει στο άλλο άκρο. Γιατί αν και ο Μάης ίσως δεν τόσο σημαντικός όσο νομίζαμε, εντούτοις, παραμένει σημαντικός. Πολύ σημαντικός. Ας δούμε τους λόγους:

Η μεγάλη στιγμή

Κατ’ αρχάς, ο Μάης υπήρξε η τελευταία μεγάλη «ανατρεπτική στιγμή» στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο. Προφανώς δεν ήταν «επανάσταση». Δεν ήταν καν, ας μη γελιόμαστε, μια κατάσταση οποία με μια άλλη πολιτική διαχείριση θα μπορούσε να ο δηγηθεί στη «μεγάλη νύχτα». Για τη Δύση όμως μετά τον Πόλεμο, ήταν όμως ό,τι πιο κοντινό σε αυτή τη «μεγάλη νύχτα». Ο συνδυασμός οδοφραγμάτων και γενικής απεργίας τράνταξε το γαλλικό κατεστημένο.

Παρά το ότι οι λόγοι που αναπτύχθηκαν εκ την υστέρων, επικεντρώθηκαν στα (εξαιρετικά σημαντικά) καινοτόμα στοιχεία του Μάη, θα ήθελα να υπογραμμίσω αυτές τις δύο «αρχαϊκότητες», τα οδοφράγματα και τη γενική απεργία, που εντάσσουν τον Μάη στο συνεχές της παράδοσης τους εργατικού κινήματος και που του έδωσαν εν πολλοίς αυτήν τον χαρακτήρα της «ανατρεπτικής στιγμής».

Το νόημα των οδοφραγμάτων

Τα οδοφράγματα και οι συγκρούσεις με την αστυνομία (CRS SS!) δεν αποτέλεσαν μόνο έκφραση της αυθόρμητης λαϊκής αυτοάμυνας στην κρατική καταστολή. Υπήρξαν επίσης τα σύμβολα που συμπύκνωσαν τη βούληση των (μαζικών εκείνη τη στιγμή) πρωτοποριών να παλέψουν μια γραμμή που έθετε το ζήτημα της επαναστατικής ρήξης «εδώ και τώρα» και όχι «κάπου αλλού κάποτε». Γραμμή που δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί παρά έξω κι ενάντια στη θεσμολαγνεία του υποταγμένου Γαλλικού Κομουνιστικού Κόμματος.

Ακόμα περισσότερο, μέσω των οδοφραγμάτων ο Μάης ξανασυναντήθηκε με το 1848, το 1871, τις άγριες απεργίες του πρώιμου εργατικού κινήματος, τις ταραχές του Μεσοπόλεμου, τον αντιφασιστικό ξεσηκωμό του 1944. Ο Μάης ήταν όντως το «αύριο», αλλά ένα «αύριο» που ερχόταν από πολύ παλιά. Για μια ακόμα φορά ο αγώνας έδωσε νέα ζωή στο παρελθόν που η εξουσία ήθελε οριστικά ενταφιασμένο.

Η γενική απεργία

Η δεύτερη «αρχαϊκότητα» που συγκροτεί τον Μάη ως «ανατρεπτική στιγμή», είναι σαφώς η γενική απεργία. Στην πορεία των χρόνων, κατεβλήθη συστηματική προσπάθεια να αποσιωπηθεί ο εργατικός χαρακτήρας του Μάη και να παρουσιαστεί μονάχα ως αντιαυταρχική εξέγερση της νεολαίας. Τα πράγματα όμως ήταν διαφορετικά. Ο Αλέν Κριβίν, μια από τις πιο μεγάλες μορφές της ευρωπαϊκή Άκρας Αριστεράς και πρωταγωνιστής των γεγονότων, λέει χαρακτηριστικά στη συνέντευξη του στον Πάνο Αγγελόπουλο και το Marginalia.gr: «Αυτό που κρατάω από τη μεγαλύτερη λαϊκή κοινωνική έκρηξη που γνωρίσαμε μεταπολεμικά στη Γαλλία είναι, βέβαια, η γενική απεργία. Ο γαλλικός Μάης δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς αυτήν. Για δυο εβδομάδες, πάνω από δεκαπέντε εκατομμύρια εργάτες καταλαμβάνουν τα εργοστάσιά τους ανεμίζοντας κόκκινες σημαίες. Οι εργαζόμενοι επιβάλλουν μια τομή στο συνεχές των σχέσεων εκμετάλλευσης, έρχονται σε ρήξη με την εργοδοσία και την ιεραρχία. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο παίρνει το πλήρες νόημά της μια γνωστή φράση, νομίζω του Τρότσκι, σύμφωνα με την οποία, κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου λαϊκού κινήματος οι άνθρωποι γίνονται αγνώριστοι μέρα με τη μέρα. Το έζησα και μπορώ να το επιβεβαιώσω.»

Νέα Αριστερά

Πέρα από την εγγραφή του στη συνέχεια της επαναστατικής παράδοσης, ο Μάης συνιστά ταυτόχρονα μια ασυνέχεαι, μια τομή σε αυτήν την παράδοση, Δημιούργησε μια Νέα Αριστερά, ένα νέο ακτικαπιταλιστικό κινηματικό χώρο. Το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα είναι μια από τις εκατοντάδες συλλογικότητες που έχουν την αφετηριακή ιδεολογική αναφορά τους σε αυτή τη Νέα Αριστερά που γέννησε ο Μάης. Μια Νέα Αριστερά που:

  • Έθεσε το ζήτημα της ανατροπής ως άμεσο πολιτικό πρόταγμα και όχι ως μακρινό προγραμματικό ορίζοντα –είναι το «νόημα των οδοφραγμάτων» στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε.
  • Ήρθε σε πλήρη ρήξη με τα φιλοσοβιετικά ρεφορμιστικά ΚΚ. Σήμερα αυτό ακούγεται ως κάτι πολύ απλό, αλλά μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου και απέναντι σε πολύ μαζικά κομμουνιστικά κόμματα,, ήταν κάτι που απαιτούσε «αρετή και τόλμη».
  • Έθεσε σε (επ)ερώτηση όχι μόνο την τότε μπρεζνιεφική Σοβιετική Ένωση, αλλά το ίδιο το μεγάλο 1917, ενσωματώνοντας στοιχεία της ελευθεριακής οπτικής.
  • Άνοιξε το ζήτημα της αντιπαράθεσης με τις ιεραρχίες όχι μόνο μέσα στην κοινωνία, αλλά και τις ίδιες τις επαναστατικές οργανώσεις. Ο φεμινισμός, το lgbt, ο αντιρατισισμός, οι οριζόντιες δομές έχουν τις απαρχές τους σε αυτόν τον φλογισμένο Μάη πριν μισό αιώνα.

Σταδιακά, η Νέα Αριστερά θα μετεξελιχτεί στο μεγαλύτερο μέρος της στους χώρους τω ν κοινωνικών κινημάτων αντίστασης που άνθισαν από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 κι εξακολουθούν να βρίσκονται στο επίκεντρο της αντίστασης. Η τομή στην παράδοση θα δημιουργήσει με τη σειρά ης μια νέα παράδοση

Το παγκόσμιο ‘68

Θα ήταν βέβαια λειψή αυτή η αναφορά στον Μάη, αν δεν γινόταν λόγος για το «παγκόσμιο ‘68». Γιατί ο γαλλικός Μάης αποτέλεσε την κορυφαία στιγμής ενός τεράστιου κύματος αμφισβήτησης σε όλη την υφήλιο. Από την Ιαπωνία στων Ζεγκακούρεν έως τον μακρύ εργατικό Μάη της Ιταλίας, από την Πολιτιστική Επανάσταση (μάλλον την εικόνα της) έως την Άνοιξη της Πράγας, και από το μαχόμενο Βιετνάμ στο ξεσηκωμένο Μπέρκλεΐ, ο πλανήτης έμοιαζε να έχει πάρει φωτιά «Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα» τραγουδούσε ο Τζιμ Μόρισον, συνοψίζοντας με ποιητικό τρόπο το πολιτικό ζήτημα που ετίθετο. Τα οδοφράγματα του Καρτέλ Λατέν ήταν ταυτόχρονα το Βιετνάμ και οι Doors, η Fiat και η Κομμούνα της Σανγκάης, οι Μαύροι Πάνθηρες και το αιματοβαμμένο Μεξικό. Έκτοτε, δεν υπήρξε άλλο ανάλογο κύμα παγκόσμιου ξεσηκωμού.

Δεν ήταν λοιπόν απλώς «λόφος στην πεδιάδα», όπως έλεγε ο Μπενσαΐντ Ή τέλος πάντως ακόμα και αν ήταν όντως λόφος, στη συνέχεια δεν είδαμε άλλους τέτοιους. Σήμερα δεν φαίνονται καν στον ορίζοντα, όσο μακριά και αν κοιτάμε. Αυτό που είμαστε αυτή τη στιγμή, εμείς που βγάζουμε το Δελτίο Θυέλλης κι εσείς που το διαβάζετε, δεν θα υπήρχε χωρίς τον Μάης. Ο Μάης είναι πάντοτε το όνειρο κι η λεπίδα ότι μπορούμε να ζήσουμε αλλιώς, εμείς οι ίδιοι όχι κάποιοι άλλοι, ότι οι ανάσες μας μπορούν να γίνουν πια βαθιές, ότι το βάθος του ουρανού είναι πάντα κόκκινο.

Γιάννης Αλμπάνης

Σχολιάστε

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Shares