Δημοσιεύτηκε στο Το Κόκκινο και το Μαύρο τον Φεβρουάριο του 2022.
Η πολιτική αντιπαράθεση για τις δημοσκοπήσεις όχι μόνο δεν σταματάει, αλλά οξύνεται. Το μεγάλο φιάσκο των δημοσκοπικών εταιριών, που στις εσωκομματικές εκλογές του ΚΙΝΑΛ δεν κατάφεραν να προβλέψουν όχι μόνο τη θριαμβευτική νίκη Ανδρουλάκη, αλλά ούτε καν το ζευγάρι του δεύτερου γύρου, αποτέλεσε βαρύτατο πλήγμα στην (ήδη εξαιρετικά συρρικνωμένη) αξιοπιστία του. Οι εταιρίες δεν θεώρησαν σκόπιμο να δώσουν σοβαρές εξηγήσεις για την παταγώδη αποτυχία τους.
Η άνοδος του ΚΙΝΑΛ
Μετά την εκλογή Ανδρουλάκη ένας νέος γύρος ερευνών βλέπει το φως της δημοσιότητας και προκαλεί τις σφοδρές αντιδράσεις, του ΣΥΡΙΖΑ κατά κύριο λόγο, και δευτερευόντως του ΜέΡΑ25. Οι νέες δημοσκοπήσεις καταγράφουν μια πολύ σημαντική άνοδο του ΚΙΝΑΛ, το οποίο φτάνει ακόμα και στο 17%, ενώ αρκετές δείχνουν το κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη εκτός Βουλής. Όπως είναι αναμενόμενο, οι νέες δημοσκοπήσεις συνιστούν την πρώτη ύλη για «αναλύσεις» περί αλλαγής συσχετισμών στην Κεντροαριστερά ειδικά και το πολιτικό σύστημα γενικά.
Παρατηρήσεις
Κάθε φορά που συζητάμε για τις δημοσκοπήσεις, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι:
- Οι δημοσκοπήσεις δεν συνιστούν προβλέψεις του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά «φωτογραφίες» των πολιτικών συσχετισμών μια συγκεκριμένη στιγμή.
- Το 35% των πολιτών αποφασίζει τι θα ψηφίσει αφού αρχίσει η προεκλογική εκστρατεία, ενώ ένα 10% την ημέρα των εκλογών.
- Τα τελευταία χρόνια σημαντικό μέρος των πολιτών αρνείται να απαντήσει στις έρευνες ή απαντάει ψευδώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις δημοσκοπήσεις που έγιναν στις 7 Ιουλίου του 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιρνε 29%, ενώ στις κάλπες πήρε τελικά 31,53%.
- Οι τηλεφωνικές μετρήσεις έχουν πια πρόβλημα. Δεν μπορούν να «πιάσουν» τους/τις νέους-ες, όσους-ες δουλεύουν στο δρόμο και τους/τις μορφωμένους-ες. Οι μεικτές μετρήσεις (τηλεφωνικές και διαδικτυακές) φαίνονται πιο ακριβείς.
- Δεν χρειάζεται να κάνεις μεγάλη νοθεία σε μια μέτρηση για να δημιουργηθούν εντυπώσεις. Αρκεί ένα παιχνίδι με το επιστημονικά αποδεκτό στατιστικό λάθος (+-2,5%), και μια διαφορά 7 μονάδων γίνεται 12.
- Η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες έχει μετατραπεί σε δημοσκοπικό Far West, όπου όλα επιτρέπονται. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε έλεγχος του κράτους ούτε λογοδοσία των δημοσκόπων.
Η εικόνα και οι εντυπώσεις
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις περισσότερες από τις μετρήσεις που δημοσιοποιούνται, «τσιμπιούνται» προς τα πάνω το ΚΙΝΑΛ και η ΝΔ. Αντιθέτως, υποϋπολογίζονται ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΜέΡΑ 25. Ο τρόπος που στήνονται και παρουσιάζονται οι έρευνες αποσκοπεί στη δημιουργία εντυπώσεων σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ κα του ΜέΡΑ25.
Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι η Νέα Δημοκρατία διατηρεί ισχυρό προβάδισμα και το ΚΙΝΑΛ σημειώνει σημαντική άνοδο. Αν χρησιμοποιούνταν οι δημοσκοπήσεις ως εργαλεία επιστημονικής έρευνας, θα ήταν άνευ νοήματος η συζήτηση αν το ΚΙΝΑΛ είχε ποσοστό 11%, 12% ή 14%. Σημασία θα είχαν οι γενικές ενδείξεις, δηλαδή ότι:
- Ο Ανδρουλάκης παίρνει μέρος ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ που φαίνονται να μην είναι ενθουσιασμένοι από την πορεία του κόμματος τα τελευταία 2,5 χρόνια-πώς θα μπορούσαν άλλωστε…
- Εισπράττει επίσης σημαντικό μέρος της δυσαρέσκειας από την κυβερνητική πολιτική. Κεντρογενείς ψηφοφόροι είναι δυσαρεστημένοι με τον Μητσοτάκη, αλλά αισθάνονται πολύ μακριά τους τον Τσίπρα. Ο Ανδρουλάκης είναι για αυτούς η «εύκολη» ψήφος διαμαρτυρίας.
Βεβαίως θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ότι είμαστε πολύ κοντά στην εσωκομματική εκλογή του ΚΙΝΑΛ και ο σχετικός ενθουσιασμός δεν έχει κοπάσει. Επιπλέον, οι επόμενες εκλογές θα είναι διπλές, αφού οι πρώτες θα γίνουν με απλή αναλογική και είναι απίθανο να υπάρξει κυβερνητική πλειοψηφία, Δεν υπάρχει προηγούμενο ώστε να μπορεί να γίνει οποιαδήποτε πρόβλεψη για το πώς θα συμπεριφερθούν οι ψηφοφόροι σε αυτή την ιδιότυπη διαδικασία που στην ουσία συνιστά βουλευτικές εκλογές δύο γύρων.
Αν λοιπόν χρησιμοποιούσαμε τις δημοσκοπήσεις ως επιστημονικά εργαλεία, θα μπορούσαμε να βαθύνουμε την ανάλυσή μας. Αν τώρα (που είναι και η περίπτωσή μας) τις χρησιμοποιούμε ως μηχανισμούς χειραγώγησης, θα πρέπει να αποθεώσουμε τον Ανδρουλάκη ως τον νέο Μεσσία της Κεντροαριστεράς.
Γιάννης Αλμπάνης