Δημοσιεύτηκε στο Το Κόκκινο και το Μαύρο τον Φεβρουάριο του 2022
Η ραγδαία αύξηση των τιμών, ιδιαίτερα στην ενέργεια και τα τρόφιμα, μειώνει την αγοραστική δύναμη τόσο των αδύναμων οικονομικά όσο και της μεσαίας τάξης. Σε πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ τον Δεκέμβριο (δηλαδή πριν την κορύφωση του κύματος ανατιμήσεων), η πτώση της αγοραστικής δύναμης υπολογιζόταν ως εξής:
- -10,4% για όσους-ες παίρνουν τον κατώτατο μισθό,
- -13,7% για όσους παίρνουν τη μέση αμοιβή των ημιαπασχολούμενων,
- -6,9% για όσους έχουν το μέσο εισόδημα.
Τα δύο συμπεράσματα
Από την έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΣΕ επιβεβαιώνονται δύο εκτιμήσεις που κάνουμε όλες-οι όταν βλέπουμε τους φουσκωμένους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και του αερίου ή όταν πηγαίνουμε σούπερ-μάρκετ.
Συγκεκριμένα:
- Η ακρίβεια ασκεί πολύ σημαντική αρνητική επίδραση στο βιοτικό επίπεδο. Σε κάποιον-α που είναι ήδη πολύ αδύναμος-η οικονομικά αφού πρέπει να ζήσει με τον βασικό μισθό, το να χάνει το 10% της αγοραστικής δύναμής του/της, σημαίνει πολύ απλά ότι δεν μπορεί να καλύψει βασικές βιοτικές ανάγκες.
- Οι επιπτώσεις της ακρίβειας έχουν ακραία ταξικό πρόσημο. Οι ανατιμήσεις, δηλαδή, είναι κατά κύριο λόγο πρόβλημα των φτωχών και της μεσαίας τάξης. Για τους έχοντες και κατέχοντες δεν κάνει ιδιαίτερη διαφορά αν η βενζίνη κοστίζει 2 ευρώ ή όχι.
«Μαγική εικόνα»
Εκ πρώτης όψεως, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει μια «μαγική εικόνα». Είναι ενδεικτικές οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία που παρουσιάστηκαν την Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου:
- Από τη μια μεριά, η ελληνική οικονομία καταγράφει εξαιρετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το 2021 η ανάπτυξη έτρεξε με 8,5%, ενώ το 2022 η Κομισιόν την τοποθετεί στο 4,9%. Με αυτούς τους ρυθμούς υπερκαλύπτονται οι απώλειες του του ΑΕΠ λόγω πανδημίας,
- Από την άλλη, ο πληθωρισμός εκτινάσσεται. Η Κομισιόν βλέπει τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή να φτάνει φέτος το 3,1% έναντι 1% που προέβλεπε το φθινόπωρο.
Την ώρα λοιπόν που έχουμε μια εντυπωσιακή ανάπτυξη και έχει χαλαρώσει η λιτότητα, οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι, ενώ η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων συρρικνώνεται λόγω της αύξησης του πληθωρισμού. Εν προκειμένω, η ανάπτυξη φέρνει περισσότερη φτώχεια και αυξάνει τις ανισότητες. Χωρίς αναδιανεμητικές πολιτικές και μέτρα προστασίας των πιο αδύναμων, η οικονομική ανάκαμψη δεν έχει θετικές επιπτώσεις στους πιο αδύναμους οικονομικά. Η «μαγική εικόνα» είναι στην πραγματικότητα η εικόνα του καπιταλισμού.
Οι πολιτικές επιπτώσεις
Η άμεση πολιτική επίπτωση του κύματος ακρίβειας είναι η δημοσκοπική υποχώρηση του Μητσοτάκη -προφανώς σε αυτήν την υποχώρηση παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις η ακρίβεια θεωρείται το Νο1 πρόβλημα. Οι δε κινήσεις της κυβέρνησης θεωρούνται ανεπαρκείς. Κατά συνέπεια, η ακρίβεια μπορεί να συμβάλει στην επίσπευση των εκλογών και τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού σκηνικού.
Πέρα από την άμεση επίπτωση, η δυσαρέσκεια που δημιουργεί ο συνδυασμός ανάπτυξης και πτώσης της αγοραστικής δύναμης, ενδέχεται να προκαλέσει σημαντικές κοινωνικές αντιδράσεις. Αυτή τη φορά δεν υπάρχει το φόβητρο της χρεοκοπίας και η δικαιολογία της ασφυκτικής πίεσης της τρόικας για να δικαιολογηθεί η φτωχοποίηση της κοινωνικής πλειονότητας. Η ύφεση μπορεί να αποτελέσει άλλοθι της φτώχειας. Η φτώχεια όμως στον καιρό της ανάπτυξης συνιστά τον ορισμό της κοινωνικής αδικίας. Η αίσθηση της κοινωνικής αδικίας είναι πολύ πιθανό να τροφοδοτήσει έναν νέο κύκλο εργατικών διεκδικήσεων και να αναζητήσει στη συνέχεια πολιτική έκφραση.