Δημοσιεύτηκε στο News247 τον Ιούλιο του 2022.
Όσο περνάνε οι μέρες, ο δημόσιος διάλογος για την αποφυλάκιση του καταδικασμένου για δύο βιασμούς ανηλίκων, Δημήτρη Λιγνάδη, παίρνει τις διαστάσεις της μείζονας κοινωνικής και πολιτικής αντιπαράθεσης. Μιας αντιπαράθεσης που δεν αφορά μόνο μια περίπτωση κακοδικίας, αλλά εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για τη λειτουργία του κράτους δικαίου, το ήθος της εξουσίας και τη στάση των ελίτ απέναντι στην κοινωνική πλειονότητα.
Το πανό
Το Σάββατο το βράδυ στην Επίδαυρο στην παράσταση των Περσών σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά, σηκώθηκε πανό για την υπόθεση Λιγνάδη, το οποίο έγραφε «Βιαστής είναι». Το κοινό χειροκρότησε την παρέμβαση. Να σημειωθεί ότι οι Πέρσες ήταν η τελευταία παράσταση που ανέβασε στην Επίδαυρο ο Δημήτρης Λιγνάδης πριν δύο χρόνια, παρουσία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.
Την Παρασκευή στην πρεμιέρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτα ο Πάνος Μαλακτός, μέλος της βελγικής ομάδας χορού Peeping Tom, άνοιξε πανό που έγραφε στα αγγλικά «Οι βιαστές πρέπει να είναι στη φυλακή».
Παράλληλα, επιστολή διαμαρτυρίας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών για την αποφυλάκιση Λιγνάδη, διαβάστηκε στο τέλος πολλών παραστάσεων.
Η ανακοίνωση Μενδώνη
Οι διαμαρτυρίες φορτίστηκαν πολιτικά από τον τρόπο που τις αντιμετώπισε η κυβέρνηση. Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και ο υφυπουργός, Νίκος Γιατρομανωλάκης, αποχώρησαν πριν αρχίσει η πρεμιέρα του Φεστιβάλ στην Καλαμάτα, όταν πληροφορήθηκαν ότι θα άνοιγε το πανό. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το ΥΠΠΟ το Σάββατο επιχειρεί να εξηγήσει τους λόγους της στάσης που υιοθέτησε η πολιτική ηγεσία του:
«Η απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού να μην παραστεί στην πρεμιέρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας ήταν απολύτως συνειδητή επιλογή, προκειμένου να μη νομιμοποιήσει με την παρουσία της την εργαλειοποίηση του Πολιτισμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να μετατρέψει τις θεατρικές σκηνές σε λαϊκά δικαστήρια. Σε αυτόν τον κατήφορο δεν πρόκειται να τους ακολουθήσουμε».
Οι αιτιάσεις
Με μια απλή ανάγνωση της ανακοίνωσης του υπουργείου Πολιτισμού γεννιούνται πέντε αιτιάσεις:
- Από πού και ως πού ο πολιτισμός εργαλειοποιείται από τις αντιδράσεις των ίδιων των ανθρώπων του;
- Από πού και ως πού η πολιτική ηγεσία ενός υπουργείου είναι τόσο δυσανεκτική που δεν μπορεί να παρευρεθεί σε έναν ακτιβισμό καλλιτεχνών;
- Από πού και ως πού ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δύναμη να στήνει τόσο μεγάλες αντιδράσεις, όταν στα τρία χρόνια Νέας Δημοκρατίας δεν έχει οργανώσει ούτε μία μεγάλη κινητοποίηση;
- Από πού και ως πού το να ανοίξει ένα πανό ή να διαβαστεί ένα κείμενο μετατρέπει το θέατρο σε λαϊκό δικαστήριο;
Το μεγαλύτερο ζήτημα όμως με την ανακοίνωση, είναι ότι η κ. Μενδώνη δεν λέει λέξη για να δείξει ότι κάπως συναισθάνεται την οργή που έχει προκαλέσει η απόφαση για την αναστολή στον Λιγνάδη. Η ανακοίνωση εκπέμπει μια παντελή αδιαφορία για το γεγονός ότι ένας καταδικασμένος για δύο βιασμούς ανηλίκων κυκλοφορεί ελεύθερος. Κατά την κ. Μενδώνη, οι αντιδράσεις είναι αποκλειστικά παράγωγα κομματικών σκοπιμοτήτων.
Η επιδεικτική αδιαφορία της κ. Μενδώνη συνιστά έτσι κι αλλιώς πολιτική πρόκληση, μιας και εκφράζει ακραία την αλαζονεία της εξουσίας. Πόσο μάλλον όταν ο καταδικασμένος για βιασμούς υπήρξε προσωπική επιλογή της υπουργού για το Εθνικό Θέατρο. Πόσο μάλλον όταν η υπουργός επέδειξε αξιοσημείωτη ολιγωρία στη διερεύνηση των καταγγελιών για τον Λιγνάδη και τον κράτησε στη θέση του μέχρι τη στιγμή που δεν πήγαινε άλλο.
Η αδιαφορία της ελίτ
Δυστυχώς, η Λίνα Μενδώνη δεν είναι η μόνη που επιδεικνύει προκλητική αδιαφορία για την ουσία της υπόθεσης.
- Κανένας κυβερνητικός ιθύνων δεν έχει εκφράσει την παραμικρή δυσφορία για την αποφυλάκιση ενός καταδικασμένου για δύο βιασμούς ανηλίκων. Οι ίδιοι πολιτικοί που έκαναν καριέρα με την ατζέντα του νόμου και της τάξης, τώρα σιωπούν εκκωφαντικά.
- Σε ΜΜΕ που ζητάνε διαρκώς την αυστηροποίηση των ποινών, διαβάζουμε άρθρα που αναφέρουν ότι «έπειτα από ενάµιση χρόνο ακούσαµε ξανά τη φωνή του Δημήτρη Λιγνάδη. Τον είδαμε χωρίς μάσκα, χωρίς χειροπέδες, έξω από τις φυλακές, κουρασμένο, θλιμμένο, ανακουφισμένο όμως. Διακρίνετε μια κάποια συμπάθεια στα παραπάνω λόγια; Καλά κάνετε».
- Στην ανακοίνωσή της η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων υποστηρίζει: «Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων δεν πρόκειται να ανεχθεί τη δημόσια και υποκινούμενη για πολιτικές σκοπιμότητες προσβολή και διαπόμπευση της προσωπικότητας της Προέδρου του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών, καθώς και των υπολοίπων Δικαστών της Συνθέσεως, που επί σειρά ετών κοσμούν την Ελληνική Δικαιοσύνη». Καλεί μάλιστα τα κόμματα της αντιπολίτευσης να πάρουν θέση, κάτι που θυμίζει περισσότερο ανακοίνωση κομματικής παράταξης παρά συνδικαλιστικού φορέα. Σε γενικές γραμμές, η Ένωση υιοθετεί το αφήγημα Μενδώνη περί υποκινούμενων αντιδράσεων. Διαβάζοντας την ανακοίνωση, δεν μπορείς να μη σκεφτείς πόσο μεγάλο κενό άφησε η αποχώρηση του αδέκαστου Χριστόφορου Σεβαστίδη από την προεδρία της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
Το καίριο ερώτημα
Οι θεωρίες συνωμοσίας και οι εκφράσεις συμπάθειας προς τον Λιγνάδη, δεν απαντούν το καίριο ερώτημα της υπόθεσης. Το πανό στην Επίδαυρο έγραφε «Είναι βιαστής», ενώ αυτό στην Καλαμάτα «Οι βιαστές πρέπει να είναι στη φυλακή». Το ερώτημα που υπονοούν τα δύο πανό είναι γιατί ένας καταδικασμένος για δύο βιασμούς ανηλίκων βρίσκεται εκτός φυλακής. Όσο μένει αναπάντητο αυτό το ερώτημα, τόσο θα συνεχίζονται οι αντιδράσεις. Όσο η κυβέρνηση εμφανίζεται προκλητικά αδιάφορη και απρόθυμη να το απαντήσει, τόσο οι αντιδράσεις θα στρέφονται προς αυτή.
Γιάννης Αλμπάνης