Δημοσιεύτηκε στο News 247 τον Οκτώβριο του 2022.
Κουβεντιαζόταν για μέρες στα social media, αλλά ο Μάκης Βορίδης ήταν αυτός που έφερε την «ιδέα» στην κεντρική πολιτική: να επιβάλλεται στους παιδοβιαστές χημικός ευνουχισμός και τα ισόβια να είναι ισόβια για ορισμένες κατηγορίες κρατουμένων. Μόλις πριν λίγα χρόνια θα ακουγόταν εξωφρενική μια ανάλογη πρόταση από εν ενεργεία υπουργό, έστω και της Δεξιάς. Μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν εκτός των ορίων του δημόσιου διαλόγου σε μια δυτική δημοκρατία να προτείνει κανείς τον ακρωτηριασμό ως τιμωρία ή να ζητήσει την αναίρεση της βασικής ανθρωπιστικής κατάκτησης του σωφρονιστικού συστήματος, δηλαδή της υπό όρο απόλυσης των κρατουμένων.
Ο λαγός
Στο χτεσινό κομμάτι της στο News 247 η Βίκυ Σαμαρά εκτιμά ότι ο Βορίδης λειτουργεί ως εκλογικός «λαγός» -κι έχει δίκιο. Είναι σαφές ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει απόλυτη ανάγκη να κρατήσει τους πρώην ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής εντός του εκλογικού σώματος της ΝΔ, προκειμένου να διατηρήσει το προβάδισμά του. Ο πιο ασφαλής τρόπος για να πας με τα νερά της Ακροδεξιάς είναι ο ποινικός λαϊκισμός, η πλειοδοσία αυταρχισμού και η καλλιέργεια ηθικού πανικού.
Το κλίμα
Ωστόσο, το ακροδεξιό εκλογικό παιχνίδι Μητσοτάκη δεν αρκεί από μόνο του για να εξηγήσει την τοποθέτηση Βορίδη. Για την ακρίβεια δεν αρκεί να εξηγήσει γιατί πολλοί πολίτες που δεν ανήκουν στην Ακροδεξιά, τοποθετούνται τις τελευταίες μέρες με ανάλογο τρόπο. Νομίζω ότι τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους δεν είναι λίγοι αυτοί που καλούν το κράτος να πλεοδοτήσει σε βαρβαρότητα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη βαρβαρότητα του εγκλήματος.
Ο πρώτος λόγος είναι η συναισθηματική φόρτιση που γεννούν αποτρόπαια εγκλήματα όπως αυτό του Κολωνού. Το «θέλουν σκότωμα» συνιστά μια συνηθισμένη αυθόρμητη αντίδραση απέναντι σε απεχθείς εγκληματίες όπως οι παιδοβιαστές. Ωστόσο, μια πολιτισμένη ανθρώπινη κοινωνία δεν μπορεί να θεμελιώνεται σε αυθόρμητες αντιδράσεις οι οποίες προκαλούν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά τα οποία υποτίθεται ότι αντιμετωπίζουν. Ο σεβασμός στη ζωή και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου αποτελεί τον πυλώνα μιας δίκαιης κοινωνίας.
Η αυστηροποίηση
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι τα τελευταία χρόνια η συζήτηση για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας περιορίζεται στην αυστηροποίηση της νομοθεσίας. Η αυστηροποίηση είναι η απάντηση προς πάσα νόσο. Μόνο που δεν είναι η θεραπεία, όπως δείχνει η κατάσταση στις ΗΠΑ, μια χώρα με μια από τις υψηλότερους δείκτες εγκληματικότητας, μολονότι διαθέτει δρακόντεια ποινική νομοθεσία και μια αστυνομία που πρώτα πυροβολάει και μετά ρωτάει
Η δημαγωγική εμμονή με την αυστηροποίηση της νομοθεσίας συσκοτίζει άλλες πολύ σημαντικές πτυχές τους ζητήματος της εγκληματικότητας. Στην περίπτωση του Κολωνού ενώ οι τηλεοράσεις έφτιαξαν μια κίτρινη σαπουνόπερα, ελάχιστα ελέχθησαν για την απουσία κοινωνικών υπηρεσιών που θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν το πρόβλημα στη συγκεκριμένη οικογένεια πριν τα πράγματα ξεφύγουν. Ομοίως, τίποτα δεν συζητιέται για την έσχατη εξαθλίωση που αποτελεί το εύφορο έδαφος της κάθε λογής εγκληματικότητας. Κι όμως, η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και το δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών περιορίζουν την εγκληματικότητα.
Η ατιμωρησία
Ο τρίτος λόγος για τον οποίοι είναι πολλοί που λένε τα ίδια με τον Βορίδη, είναι η γενική αίσθηση της ατιμωρησίας των ισχυρών και των κρατικών οργάνων. Από τη Siemens έως τον Λιγνάδη, βλέπουμε ξανά και ξανά μια Δικαιοσύνη που λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά, μια Δικαιοσύνη που άλλοτε καθυστερεί βολικά και άλλοτε κάνει ότι δεν βλέπει, μια Δικαιοσύνη που εξαντλεί την επιείκειά της στους δυνατούς και την αυστηρότητά της στους αδύναμους. Η αίσθηση της ατιμωρησίας δεν κλονίζει μόνο την εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη αλλά στον ίδιο το νομικό πολιτισμό.
Αλλά για να περάσει κανείς από την ατιμωρησία στις κρεμάλες, απαιτείται ένα λογικό άλμα που αφήνει τεράστιο κενό. Αν το σύστημα περιβάλλει κάποιους με ασυλία, αυτό δεν έχει να κάνει με τη αυστηρότητα των νόμων, αλλά με την απονομή της δικαιοσύνης. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η ισότητα απέναντι στο νόμο.
Ακριβώς επειδή δεν φέρνει αποτελέσματα στη πράξη, ο ποινικός λαϊκισμός δημιουργεί ένα ατελείωτο γαϊτανάκι. Πριν λίγο καιρό αυστηροποιήθηκε ο Ποινικός Κώδικας χωρίς αποτέλεσμα στον περιορισμό της εγκληματικότητας. Τώρα ο Βορίδης ανοίγει το θέμα των ακρωτηριασμών. Ίσως σε λίγα χρόνια αρχίζουμε να συζητάμε και για αποκεφαλισμούς στην πλατεία Συντάγματος.
Γιάννης Αλμπάνης