Δημοσιεύτηκε στο News 247 τον Μάρτη του 2023.
Τελικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης εδέησε να ανακοινώσει την ημερομηνία των εκλογών (21 Μάη) δίνοντας τέλος στο κουραστικό γαϊτανάκι των τελευταίων εβδομάδων. Ο πρωθυπουργός δεν απέφυγε την πεπατημένη, εργαλειοποιώντας τον προσδιορισμό του χρόνου των εκλογών, προκειμένου να προσποριστεί κομματικά οφέλη. Μάλιστα είναι η πρώτη φορά που έχουμε ανακοίνωση εκλογών σε δόσεις. Πρώτα μάθαμε για τον Μάιο και μετά από μια βδομάδα μάθαμε και το 21.
Η ακυβερνησία
Στην ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο ο κ. Μητσοτάκης ακολούθησε άλλη μια πεπατημένη, επισείοντας τον κίνδυνο της ακυβερνησίας. Συγκεκριμένα, ανέφερε: «Παράλληλα, έχουμε ένα συνεχές χρέος να αποκαλύπτουμε την παγίδα ακυβερνησίας της απλής αναλογικής, εξηγώντας ότι η πρώτη κάλπη θα κρίνει ποιος θα κυβερνήσει, ενώ η δεύτερη κάλπη θα κρίνει πώς θα κυβερνήσει. Και τονίζοντας ότι σε έναν εξαιρετικά ασταθή κόσμο η χώρα χρειάζεται σταθερή ηγεσία, γι’ αυτό και οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ποιον ψηφίζουν για Πρωθυπουργό».
Προκειμένου μάλιστα να στηρίξει τον ισχυρισμό ότι η απλή αναλογική οδηγεί σε ακυβερνησία έθεσε ως παράδειγμα τη Βουλγαρία: «Στη γειτονική Βουλγαρία θα γίνουν την Κυριακή εκλογές. Είναι οι πέμπτες εκλογές, επαναλαμβάνω οι πέμπτες εκλογές, μέσα σε δύο χρόνια. Αδυνατούν οι φίλοι μας Βούλγαροι να σχηματίσουν οποιαδήποτε κυβέρνηση, θύματα και αυτοί της απλής αναλογικής και της αδυναμίας συνεννόησης μεταξύ των κομμάτων».
Η απλή αναλογική
Σε όσα είπε ο πρωθυπουργός για την απλή αναλογική και την ακυβερνησία, μπορούν να αντιταχθούν τρεις βασικές αντιρρήσεις.
Η πρώτη είναι ότι σε σχέση με τα ευρωπαϊκά παραδείγματα είπε τη μισή αλήθεια, η οποία ως γνωστό ισούται με ένα ολόκληρο ψέμα. Υπάρχει το παράδειγμα τη Βουλγαρίας, αλλά υπάρχει και αυτό της Γερμανίας, η οποία κυβερνάται πάντοτε από συμμαχικές κυβερνήσεις, Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι η Γερμανία δεν κυβερνάται με σταθερό τρόπο.
Η δεύτερη αντίρρηση έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο κ. Μητσοτάκης αντιμετωπίζει τις εκλογές της 21ης Μαΐου. Στην Ελλάδα δεν έχουμε σύστημα κοινοβουλευτικών εκλογών δύο γύρων. Όταν αντιμετωπίζει κάποιος (και αυτός ο κάποιος είναι μάλιστα ο πρωθυπουργός) τις επικείμενες εκλογές ως «πρώτο γύρο», υποβιβάζοντάς τις δηλαδή σε δεύτερης κατηγορίας εκλογές, δείχνει περιφρόνηση στην κορυφαία δημοκρατική διαδικασία.
Στις εκλογές ψηφίζουμε για να βγάλουμε εκπροσώπους στο κοινοβούλιο και όχι για να διαμορφώσουμε τους όρους για κάποιες επόμενες εκλογές. Στην ουσία ο κ. Μητσοτάκης προαναγγέλλει ότι η Νέα Δημοκρατία θα σαμποτάρει οποιαδήποτε πρόταση κυβερνητικής συνεργασίας, ακόμα και αν βγαίνουν τα κουκιά. Αν κάποιος λοιπόν παίζει με την «ακυβερνησία», αυτός είναι ο κ. Μητσοτάκης.
Οι «ισχυρές κυβερνήσεις»
Η βασική όμως αντίρρηση αφορά τον πυρήνα της πρωθυπουργικής τοποθέτησης. Ο κ. Μητσοτάκης υποστηρίζει ότι χρειαζόμαστε «ισχυρή κυβέρνηση». Το «ισχυρή κυβέρνηση» μεταφράζεται στην πράξη ως «μονοκομματική κυβέρνηση» -ενδεχομένως με κάποιες μεταγραφές από μικρότερα κόμματα. Η εμπειρία όμως δείχνει ότι οι «ισχυρές» (δηλαδή μονοκομματικές) κυβερνήσεις συνιστούν το πρόβλημα και όχι τη λύση.
Στο μισό αιώνα της Μεταπολίτευσης πέντε μόλις φορές σχηματίστηκαν κυβερνήσεις συνεργασίας, μην καλύπτοντας ούτε καν το 1/5 αυτής της περιόδου. Επομένως, για ό,τι έχει συμβεί στη χώρα τη μείζονα ευθύνη έχουν οι «ισχυρές μονοκομματικές κυβερνήσεις». Κι αυτό που έχει συμβεί είναι πολύ άσχημο: Φτώχεια και αποκλεισμός για μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, στρεβλό και αυτοκαταστροφικό παραγωγικό μοντέλο, γενικευμένη διαφθορά, αναποτελεσματικότητα του κράτους, αυταρχισμός και αστυνομική αυθαιρεσία, διαρκής καταστροφή του περιβάλλοντος. Αποκορύφωμα η χρεοκοπία του 2010.
Η ίδια η πολιτεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη αποδεικνύει ότι μια «ισχυρή μονοκομματική κυβέρνηση» μπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο για τις πολιτικές ελευθερίες, χωρίς να επιδεικνύει υψηλές επιδόσεις στη διοικητική αποτελεσματικότητα. Τα πρώτα 2,5 χρόνια της διακυβέρνησής του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπήρξε ένας πανίσχυρος πρωθυπουργός. Η ισχύς του δεν λειτούργησε υπέρ του γενικού συμφέροντος, αλλά οδήγησε σε μια πρωτοφανή διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, στη μεγάλη πτώση της αγοραστικής δύναμης, τον ασφυκτικό περιορισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ, τις υποκλοπές, στην αστυνομική βία, την απουσία λογοδοσίας και την αλαζονεία της εξουσίας. Το έγκλημα στα Τέμπη ανέδειξε με τον πιο τραγικό τρόπο το γενικό χάλι.
Δεν ξέρω αν κυβερνήσεις προγραμματικής συνεργασίας (και όχι οπορτουνιστικής συγκόλλησης) μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα -αυτό μπορεί να φανεί μόνο στην πράξη. Είναι όμως σαφές ότι οι «ισχυρές μονοκομματικές κυβερνήσεις» αναπαράγουν το γνωστό αδιέξοδο. Από την εξουσία δεν λείπει η ισχύς, αλλά ο έλεγχος και η λογοδοσία.
Γιάννης Αλμπάνης