Δημοσιεύτηκε στο Dnews τον Σεπτέμβριο του 2024.
Πενήντα χρόνια από την ίδρυσή του, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία για παίξει πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή. Η κυβέρνηση διέρχεται τη χειρότερη φάση της. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου λόγω ακρίβειας, οι διαλυτικές καταστάσεις στις δημόσιες υπηρεσίες (κυρίως στο ΕΣΥ) και η πενιχρή διοικητική επάρκεια των κυβερνώντων οδηγούν τα ποσοστά της ΝΔ σε συνεχή διολίσθηση.
Ταυτόχρονα, ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει εν μέσω πλήρους απαξίωσης. Η πολιτική Κασσελάκη συνιστά έναν τραγέλαφο, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία συρρίκνωση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ φαίνεται να βρίσκεται μπροστά σε νέα διάσπαση. Ακόμα και αν επιβιώσει ένα σχήμα με το όνομα ΣΥΡΙΖΑ, είναι απίθανο να γίνει ξανά κόμμα εξουσίας.
Τι δεν πάει καλά;
Σε ό,τι αφορά τους αντιπάλους του, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι πιο ευνοϊκά για το ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, δεν μοιάζει προς το παρόν ικανό να εκμεταλλευτεί αυτή τη μοναδική ευκαιρία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι την ώρα που η ΝΔ κατρακυλάει και ο ΣΥΡΙΖΑ κατακρημνίζεται, τα κέρδη του ΠΑΣΟΚ είναι πενιχρά. Ταυτόχρονα, το ενδιαφέρον για τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού είναι περιορισμένο. Ακόμα και όσες-οι παρακολουθούν στενά τη δραστηριότητα των υποψηφίων, έχουν την αίσθηση ότι πρόκειται για μια διαδικασία υπερβολικά εσωστρεφή στην οποία κυριαρχούν τα κλισέ και οι ευκολίες. Μια διαδικασία χωρίς ζωντάνια που δεν σε πείθει ότι αυτό το κόμμα «το ‘χει».Τι δεν πάει καλά με το ΠΑΣΟΚ λοιπόν;
Το ένδοξο παρελθόν
Το μείζον πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι ο εγκλωβισμός του στο ένδοξο παρελθόν του. Το ΠΑΣΟΚ δημιουργεί την εντύπωση ότι θέλει να αναβιώσει αυτό που υπήρξε κάποτε και όχι ότι επιδιώκει να γίνει αυτό που χρειάζεται για να πρωταγωνιστήσει. Κεντρικό πρόσωπο στα σποτ των υποψηφίων προέδρων είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο πριν 28 χρόνια. Στις ομιλίες τους οι υποψήφιοι αφιερώνουν άπειρο χρόνο για να αποθεώσουν τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που (όντως) έκανε το ΠΑΣΟΚ, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να δώσουν μια εξήγηση για τη χρεοκοπία για την οποία (όντως) το ΠΑΣΟΚ φέρει βαρύτατη ευθύνη. Οι ΠΑΣΟΚοι μιλάνε σαν να μη συνέβησαν ποτέ όσα συνέβησαν την τελευταία 15ετία, σαν η κατάρρευση του κόμματός τους να υπήρξε μια «στιγμιαία» τρέλα των πολιτών από την οποία τώρα συνέρχονται. Ο λαός έκανε ένα μεγάλο λάθος για το οποίο το ΠΑΣΟΚ τον… συγχωρεί.
Αυτές τις μέρες οι υποψήφιοι μάς εξηγούν πόσο επίκαιρη είναι η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη, «ξεχνώντας» ότι αυτό το κείμενο που γράφτηκε πριν μισό αιώνα, αναφερόταν σε μια Ελλάδα που μόλις έβγαινε από τη χούντα, δεν ήταν μέλος της ΕΕ και αναζητούσε τα πατήματά της στον κόσμο του Ψυχρού Πολέμου.
Οι προεκλογικές καμπάνιες σου δίνουν πολύ συχνά την αίσθηση ότι απευθύνονται κατ’ αποκλειστικότητα του στο πολύ σκληρό κομματικό ακροατήριο, τους παλιούς ΠΑΣΚίτες των ΔΕΚΟ.
Η κοινωνία και το σήμερα
Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι μια εσωκομματική προεκλογική διαδικασία απευθύνεται κατά κύριο λόγο στην οργανωμένη κομματική βάση και είναι από τη φύση της εσωστρεφής. Αυτά ως ένα βαθμό ισχύουν. Αλλά η καμπάνια για εκλογή αρχηγού σε ένα κόμμα με κυβερνητικές φιλοδοξίες (είτε αυτή γίνεται από τη βάση είτε στα κομματικά όργανα) μπορεί σε πρώτο επίπεδο να έχει ως αποδέκτη το κομματικό κοινό, αλλά επί της ουσίας απευθύνεται στην κοινωνία. Δηλαδή μιλώντας «εντός», οι υποψήφιοι απευθύνονται κατά κύριο λόγο «εκτός». Σε ένα κόμμα εξουσίας το βασικό κριτήριο για την επιλογή αρχηγού δεν είναι η αποδοχή που έχει ένα υποψήφιος στους «εντός», αλλά πώς τον αντιμετωπίζουν οι «εκτός».
Επιπλέον, (και αυτό είναι το κυριότερο) ακόμα και η πιο εσωστρεφής διαδικασία δεν μπορεί να έχει ως βασικό αντικείμενο το τι συνέβη κάποτε (όσο καλό και αν υπήρξε αυτό) αλλά το τι πρέπει να συμβεί τώρα. Ο Αντρέας έχει τη δική του ξεχωριστή θέση στην Ιστορία της χώρας. Αλλά στο ΠΑΣΟΚ του 2024 δεν μπορεί να είναι αυτός ο πρωταγωνιστής -αν βέβαια το κόμμα θέλει όντως να γίνει το αντίπαλο δέος απέναντι στην Δεξιά. Τα νερά του ποταμού ποτέ δεν περνάνε δύο φορές από το ίδιο σημείο.
Καλή είναι λοιπόν η 3η Σεπτέμβρη του 1974 αλλά αν οι ΠΑΣΟΚοι έχουν να πουν κάτι για την 3η Σεπτέμβρη 2024 πρέπει να το πουν τώρα. Είναι η τελευταία ευκαιρία τους.
Γιάννης Αλμπάνης