Πάμπλο Σολόν: Μέσα στον καπιταλισμό δεν μπορεί να υπάρξει διέξοδος από την κρίση του συστήματος-Γη

solon

Από το Red Notebook

Ο Βολιβιανός Πάμπλο Σολόν ήταν ένας από τους βασικούς ομιλητές στο συνέδριο «Δημοκρατία, Σοσιαλισμός και οράματα για τον 21ο αιώνα» που πραγματοποιήθηκε στο Χάιντεραμπαντ της Ινδίας από τις 7 έως τις 10 Μάρτη. Ο Σολόν υπήρξε εκ των ιδρυτικών μελών του Κινήματος για τον Σοσιαλισμό (MAS) του Έβο Μοράλες. Από το 2009 έως το 2012 ήταν ο πρεσβευτής της Βολιβίας στον ΟΗΕ. Σήμερα είναι ο εκτελεστικός διευθυντής της διεθνούς ΜΚΟ Focus on the Global South (Εστίαση στον Παγκόσμιο Νότο).
Στην τοποθέτησή σας στο συνέδριο τονίσατε ότι η τρέχουσα κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι συνολικά συστημική και γι΄ αυτό απαιτεί συστημικές εναλλακτικές λύσεις. Θα μπορούσατε να αναπτύξετε την άποψή σας;

Προφανώς εκτυλίσσεται μια οικονομική κρίση, μια οικολογική κρίση και μια διατροφική κρίση. Όλες αυτές οι κρίσεις συνιστούν την κρίση του συστήματος. Κι όταν λέω σύστημα, εννοώ το σύστημα-Γη. Είναι πολύ εύκολο να το καταλάβουμε εάν εξετάσουμε το κλίμα. Το επίπεδο του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, τα τελευταία οχτακόσιες χιλιάδες χρόνια, ουδέποτε ξεπέρασε το όριο των 300 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο). Τα τελευταία 150 χρόνια, εξαιτίας του καπιταλιστικού συστήματος, έχει φτάσει τα 400 ppm. Κάτι που έχει επίπτωση στην αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 0,86 °C. Κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Ο κύκλος του νερού αλλάζει, οι πάγοι λιώνουν. Όλες οι κρίσεις συνδέονται μεταξύ τους. Η διατροφική κρίση συνδέεται με την κλιματική κρίση. Η κλιματική κρίση δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική κρίση, αλλά συνδέεται ευθέως με την οικονομική κρίση. Θα πρέπει, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε συνολικά το ζήτημα. Δεν μπορούμε να επιλύσουμε τη διατροφική κρίση ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση. Όλες οι κρίσεις προκλήθηκαν από το καπιταλιστικό σύστημα. Τώρα όμως ξεπερνάνε τα όριά του, ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ελέγξει όσα έχει κάνει στο σύστημα-Γη. Χρειαζόμαστε λοιπόν συνολικές συστημικές εναλλακτικές λύσεις. Δεν μπορούμε να βρούμε διέξοδο απλά με μια οικονομική πρόταση.

Είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε την τεράστια φτώχεια που μαστίζει τον πλανήτη προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον;

Συνολικά, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη μπορούν να καλύψουν τις θεμελιώδεις ανάγκες όλων μας. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει φτώχεια. Η φτώχεια δεν οφείλεται στην έλλειψη παραγωγής, αλλά στο ότι αυτή είναι συγκεντρωμένη σε ένα πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού, η σπατάλη του οποίου είναι τεράστια. Μια τέτοια συγκέντρωση δεν είναι μόνο μη βιώσιμη, αλλά και απαράδεκτη, αφού, την ίδια στιγμή, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι πεινάνε. Το πρόβλημα δεν έγκειται λοιπόν στην έλλειψη πλουτοπαραγωγικών πηγών, αλλά στον τρόπο με τον οποίο διανέμονται. Η διανομή είναι πολύ άνιση, τόσο στο επίπεδο των τάξεων όσο και στο επίπεδο των χωρών. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να αντιληφθούμε την αναδιανομή τόσο με παγκόσμιους όσο και με εθνικούς όρους. Σε κάποιες χώρες θα πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη σε ορισμένους τομείς για να καταστεί δυνατή η κάλυψη των βασικών αναγκών του πληθυσμού.

Για παράδειγμα, σήμερα στην Ινδία δεν παράγεται αρκετή ενέργεια για να καλύψει τις βασικές ανάγκες όλου του πληθυσμού της. Την ίδια στιγμή στην Ινδία, αλλά και σε άλλες χώρες, ένα 10-15% καταναλώνει περισσότερο από το 50% της ενέργειας που παράγεται στη χώρα. Στο πλαίσιο της αναδιανομής, θα πρέπει να μειώσουμε το επίπεδο κατανάλωσης αυτού του τμήματος του πληθυσμού που σήμερα υπερκαταναλώνει, για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις βασικές ανάγκες όλων αυτών που καταναλώνουν λιγότερο από όσο αντιστοιχεί στην κάλυψη των βασικών αναγκών τους. Πιστεύω ότι είναι εφικτό να τα καταφέρουμε, όχι όμως στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος. Στον καπιταλισμό δεν υπάρχει ορθολογισμός, δεν μπορείς να πεις «ας βρούμε το μέσο σημείο μεταξύ των αναγκών των ανθρώπων και των αναγκών της Γης».

Η λογική του καπιταλισμού είναι να βγάζεις κέρδη, κι άλλα κέρδη, και ακόμα περισσότερα κέρδη. Το σημείο-κλειδί στο καπιταλιστικό σύστημα είναι να βγάλεις το μάξιμουμ όφελος από το κεφάλαιό σου, χωρίς να έχει σημασία το πώς αυτό θα επιτευχθεί. Δεν έχει σημασία αν θα δώσεις χαμηλότερους μισθούς, αν θα απολύσεις εκατό χιλιάδες εργαζόμενους, αν θα καταστρέψεις ένα βουνό ή ένα ολόκληρο δάσος. Το μόνο που έχει σημασία είναι να βγάλεις κέρδος. Αποδεχόμενοι την κυρίαρχη λογική του καπιταλιστικού συστήματος δεν μπορούμε να επιλύσουμε την συστημική κρίση, γιατί είναι ακριβώς ο καπιταλισμός που την προκάλεσε.

Αναφέρεστε πολύ στην έννοια της Μητέρας-Γης, που είναι διαφορετική από τη Μητέρα-Φύση. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε παραπάνω γι΄ αυτήν την έννοια;

Οι ιθαγενείς της Λατινικής Αμερικής όταν χρησιμοποιούν την έννοια Μητέρα-Γη (Πάτσα Μάμα) δεν αναφέρονται μόνο στη φύση. Αναφέρονται στην κοινότητα της Γης που περιλαμβάνει τη φύση, όπως επίσης και τους ανθρώπους. Η αντίληψη των ιθαγενών είναι ότι πρέπει να ζούμε όλοι μαζί σε αρμονία, άνθρωποι και φύση. Η φύση δεν είναι μόνο τα φυτά και τα ζώα, αλλά και τα βράχια, τα ποτάμια, η ατμόσφαιρα. Η ιθαγενική σκέψη αποδεικνύεται πλέον πολύ επιστημονική, γιατί η πλειονότητα των επιστημόνων πιστεύουν ότι ζούμε στο ζωντανό σύστημα-Γη. Το σύστημα-Γη βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αλλαγή. Διέπεται από νόμους και αποτελείται από αλληλοσυνδεόμενους ζωτικούς κύκλους. Αν σπάσεις έναν από αυτούς τους κύκλους, τότε θα σπάσει κι ο επόμενος, και τότε θα αλλάξει συνολικά το σύστημα-Γη. Η υπερβολική συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει άμεσες επιπτώσεις στον κύκλο του νερού, αφού θα λιώσουν οι πάγοι κοκ. Όλα συνδέονται σε μια εύθραυστη ισορροπία.

Μπορεί να υπάρξουν ορισμένες διαφοροποιήσεις, αλλά αν το τραβήξεις πολύ μακριά, τότε θα επηρεαστεί η ζωή όπως την ξέρουμε. Ο πλανήτης Γη θα συνεχίσει να υπάρχει για εκατομμύρια και εκατομμύρια χρόνια. Όμως, η ζωή όπως την ξέρουμε (και δεν εννοώ μόνο την ανθρώπινη ζωή), θα αλλάξει. Η έννοια της Μητέρας-Γης σημαίνει λοιπόν ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε οι γιοί και οι κόρες της Γης, κι επειδή έχουμε συνείδηση πρέπει να νοιαζόμαστε για το σύνολο του πλανήτη. Πρόκειται για μια πρόταση που δεν αναζητά μόνο την εναλλακτική λύση για μια νέα ανθρώπινη κοινωνία. Είναι η εναλλακτική λύση για μια νέα οικολογική κοινωνία, όπου άνθρωποι και φύση θα βρίσκονται σε διαρκή διάλογο κι αλληλεπίδραση. Οι ιθαγενείς πιστεύουν ότι η φύση μάς μιλάει, αλλά δεν την ακούμε. Πρέπει να μάθουμε να την ακούμε για να αναζητήσουμε την ισορροπία μαζί της. Και δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε αυτήν την ισορροπία με τη φύση, αν δεν έχουμε ισορροπία μεταξύ των ανθρώπων, αν το 1% του πληθυσμού συνεχίζει να παίρνει τα πάντα από το υπόλοιπο 99% και τη φύση.

 

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα