Απο τη σημερινή Εποχή
Όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες στην Αίγυπτο δεν είχαν προβλεφθεί από κανέναν αναλυτή, κανένα δημοσιογράφο, κανέναν ακτιβιστή. Οι περισσότεροι «έβλεπαν» την αδυναμία του λαϊκού κινήματος και την προσπάθεια των στρατιωτικών (που κυβερνάνε τη χώρα για πάνω από 60 χρόνια) να επανεπιβεβαιώσουν την εξουσία τους, κάτω από το μανδύα ενός ελεγχόμενου αυταρχικού κοινοβουλευτισμού. Η έκρηξη του λαϊκού παράγοντα ήρθε όμως να σαρώσει τις αναλύσεις των πολιτικών παρατηρητών καθώς και τους σχεδιασμούς του καθεστώτος, δημιουργώντας καινούργια δεδομένα για την πολιτική ζωή της Αιγύπτου αλλά και συνολικά του αραβικού κόσμου.
Πώς φτάσαμε στη νέα Ταχρίρ
Αφορμή για τις νέες τεράστιες κινητοποιήσεις στην πλατεία Ταχρίρ (αλλά και σε ολόκληρη την Αίγυπτο) έδωσε το σκανδαλώδες σχέδιο «υπερ-συνταγματικών» αρχών που παρουσίασε το SCAF (το κυβερνών Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων). Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, τα 80 από τα 100 μέλη της νέας Συντακτικής Συνέλευσης θα τα όριζε η ελεγχόμενη από τους στρατιωτικούς κυβέρνηση, και μόνο τα 20 το εκλεγμένο από το λαό κοινοβούλιο. Επιπλέον, στο άρθρο 9 αναφερόταν ότι «οι ένοπλες δυνάμεις προστατεύουν τη συνταγματική νομιμότητα του έθνους… και μόνο οι ένοπλες δυνάμεις έχουν το δικαίωμα να συζητούν θέματα που αφορούν στις ένοπλες δυνάμεις και τον προϋπολογισμό τους… ο πρόεδρος μπορεί να κηρύξει πόλεμο μόνο αφού πετύχει τη συναίνεση του Ανώτατου Συμβουλίου των Ενόπλων Δυνάμεων.» Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι καμιά δύναμη της αντιπολίτευσης δεν θα μπορούσε να δεχτεί ένα τέτοιο συνταγματικό πλαίσιο, που στην ουσία περιόριζε την εθνοσυνέλευση σε ρόλο συμβουλευτικού ανακτοβούλιου. Μετά τη δημοσίευση του σχεδίου του SCAF, η Μουσουλμανική Αδελφότητα δήλωσε, για πρώτη φορά μετά από μήνες, τη συμμετοχή της στην καθιερωμένη συγκέντρωση της Παρασκευής στην Ταχρίρ (18 Νοέμβρη). Αυτή η απόφαση της Αδελφότητας έσπασε την πολιτική απομόνωση των κινημάτων της νεολαίας και της Αριστεράς, που για μήνες διαδήλωναν μόνοι ενάντια στη στρατιωτική εξουσία .”
Ωστόσο, το συνταγματικό σχέδιο του SCAF δεν ήταν παρά η αφορμή της λαϊκής έκρηξης. Η πραγματική αιτία είναι η αίσθηση σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού ότι «τίποτα δεν έχει αλλάξει», παρά την πτώση του Μουμπάρακ. Αίσθηση που δεν έχει να κάνει μόνο με τη διατήρηση της στρατιωτικής διακυβέρνησης και τη συνεχιζόμενη ισχύ τους καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης. Εξίσου σημαντική είναι και η τραγική κατάσταση της αιγυπτιακής οικονομίας, που έχει μάλιστα επιδεινωθεί από την κοινωνική αναταραχή. Αν για ένα κομμάτι του πληθυσμού η κατάρρευση του τουρισμού και η άνοδος της τιμής των τροφίμων οδηγεί στην αναζήτηση του τέλους της επαναστατικής διαδικασίας, για ένα άλλο σημαίνει τη ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής συνείδησης του.
Η Ταχρίρ εκρήγνυται-Η κυβέρνηση παραιτείται
Η συγκέντρωση της 18ης Νοέμβρη στην Ταχρίρ είναι η πιο μεγάλη των τελευταίων μηνών. Τον τόνο τον δίνουν οι Ισλαμιστές (η Μουσουλμανική Αδελφότητα καθώς και οι σκληροπυρηνικοί Σαλαφίτες), αλλά τόσο τα κινήματα νεολαίας όσο και η Αριστερά παραμένουν ορατά μέσα στην πλατεία. Όταν αποχωρεί το μεγάλο μέρος των διαδηλωτών, λίγες εκατοντάδες αποφασίζουν να παραμείνουν και να στήσουν σκηνές, στο πρότυπο του διαρκούς σιτ-ιν που προκάλεσε την πτώση του Μουμπάρακ. Το Σάββατο το πρωί η αστυνομία επιτίθεται με κτηνώδη τρόπο στην κατασκήνωση των διαδηλωτών και πέφτουν οι πρώτοι νεκροί. Το νέο διαδίδεται στο Κάιρο, ο κόσμος ξανακατεβαίνει στην Ταχρίρ∙ αυτή τη φορά για να αναμετρηθεί με την αστυνομία και να υπερασπιστεί τα αδέρφια του.
Επίκεντρο της σύγκρουσης θα γίνει η οδός Μοχάμεντ Μαχμούντ που οδηγεί από την Ταχρίρ στο Υπουργείο Εσωτερικών. Οι δολοφονημένοι διαδηλωτές είναι τουλάχιστον 35 (η καταμέτρηση δεν είναι τελική) και δεκάδες αυτοί που έχασαν τα μάτια τους από μεταλλικές σφαίρες με περίβλημα από καουτσούκ (είναι λάθος να αποκαλούνται αυτές οι σφαίρες είτε «πλαστικές» είτε «από καουτσούκ»). Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν βίντεο που δείχνουν αστυνομικούς να στοχεύουν στα μάτια των διαδηλωτών (ένας από αυτούς μάλιστα δέχεται και τα συγχαρητήρια των συνάδελφων του για την «πετυχήμενη» βολή του), καθώς και να δέρνουν ανηλεώς πολίτες. Ο οδοντίατρος Άχμαντ Χαράρα μετατρέπεται σε σύμβολο της εξέγερσης. Στις 28 Γενάρη έχασε από σφαίρα το ένα μάτι του. Στις 19 Νοέμβρη έχασε και το δεύτερο με τον ίδιο τρόπο…
Παρά την κρατική κτηνωδία, ο κόσμος δεν λυγίζει και κρατάει την Ταχρίρ. Κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή η κυβέρνηση Σαράφ παραιτείται.
Η Ταχρίρ απορρίπτει το νέο πρωθυπουργό
Οι στρατιωτικοί διορίζουν νέο πρωθυπουργό τον Καμέλ Αλ Γκαντζούρι, ο οποίος είχε διατελέσει πρωθυπουργός του Μουμπάρακ από το 1996 έως το 1999. Επιπλέον, σε τηλεοπτικό διάγγελμά του ο επικεφαλής του SCAF στρατηγός Μοχάμεντ Ταντάουι συγκεκριμενοποιεί για πρώτη φορά την ημερομηνία των προεδρικών εκλογών (στο τέλος του πρώτου εξάμηνου του ’12). Μέχρι την έκρηξη της Ταχρίρ, ο στρατός μιλούσε γενικά για εκλογές κάποια στιγμή μέσα στο ’12 ή το ’13.
Η πλατεία όμως όχι μόνο δεν κατευνάστηκε από το διορισμό του νέου πρωθυπουργού, αλλά εξοργίστηκε, αισθανόμενη ότι εμπαίζεται. Τα κινήματα της επαναστατικής νεολαίας και η Αριστερά κάλεσαν σε συνέχιση του σιτ-ιν στην Ταχρίρ, καθώς και στη «συγκέντρωση τους ενός εκατομμυρίου» την Παρασκευή 25 Νοέμβρη. Αυτή τη φορά τόσο η Αδελφότητα, όσο και η Γκαμάια Ισλαμίγια (βασική οργάνωση των Σαλαφιτών, που παλιότερα σχετιζόταν με την ισλαμική τρομοκρατία) δήλωσαν ότι δεν θα συμμετάσχουν. Η Αδελφότητα για να δικαιολογήσει της στάση της, πρόβαλε το φόβο διατάραξης των εκλογών της Δευτέρας, λόγω πιθανών νέων επεισοδίων. Προχώρησε μάλιστα ακόμα πιο πέρα, καλώντας συγκέντρωση την Παρασκευή στο τζαμί Αλ-Αζχάρ για την υπεράσπιση του… Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ.
Στην πραγματικότητα, η Αδελφότητα ακολουθεί τη στρατηγική που έχει χαράξει εδώ και καιρό, να πατάει δηλαδή σε δύο βάρκες. Από τη μια μεριά συμμετέχει ως ένα βαθμό στο κίνημα, και από την άλλη, διαπραγματεύεται με τους στρατιωτικούς έναν πιθανό συμβιβασμό και εμφανίζεται στο συντηρητικό τμήμα της κοινωνίας ως υπεύθυνη δύναμη που εγγυάται την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας.
Η πλατεία ήταν γεμάτη!
Αναμφίβολα, οι ακτιβιστές κέρδισαν το στοίχημα της 25ης Νοεμβρίου. Παρά το μποϊκοτάζ των ισλαμιστών, εκατοντάδες χιλιάδες κατέκλυσαν την Ταχρίρ ζητώντας να δοθεί επιτέλους τέλος στη στρατιωτική διακυβέρνηση της Αιγύπτου. Η συμμετοχή ήταν ακόμα μεγαλύτερη από ό,τι στις 18 Νοεμβρίου.
Για τη συγκέντρωση της Παρασκευής, οι Γερμανοί σύντροφοι Πέντραμ Σαγιάρ και Μαρτιν Γκλάζναπ, που βρέθηκαν επί τούτου στο Κάιρο, τόνισαν, σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί μας, τρία πράγματα: Πρώτον, το γενικό κλίμα ήταν φεστιβαλικό, σε αντίθεση με τον «πόλεμο των προηγούμενων ημερών. Δεύτερον, αυτή τη φορά δεν επιτράπηκε στα πολιτικά κόμματα να έχουν ορατή παρουσία μέσα στην πλατεία. Αυτή η απόφαση του κινήματος, που μοιάζει με τις αντίστοιχες των κινημάτων των πλατειών στην Ευρώπη, αποτελεί αποτέλεσμα της αυξανόμενης δυσπιστίας των ακτιβιστών απέναντι στο πολιτικό παιχνίδι. Τρίτον, στην κινητοποίηση συμμετείχαν χιλιάδες διαδηλωτές που ανήκουν στο ισλαμιστικό ρεύμα, κάτι που σημαίνει ότι η γραμμή της Αδελφότητας «έσπασε».
Το απόγευμα της Παρασκευής εκπρόσωποι των επαναστατικών κινημάτων νεολαίας δήλωσαν ενώπιον χιλιάδων διαδηλωτών, μπροστά στο πρωθυπουργικό μέγαρο της οδού Κασρ Ελ Άινι, ότι μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας πρέπει να αντικαταστήσει τους στρατιωτικούς και να διαχειριστεί τη διαδικασία μετάβασης στη δημοκρατία. Ανακοίνωσαν επίσης τα ονόματα πέντε προσωπικοτήτων κύρους που θέλουν να απαρτίσουν αυτήν την κυβέρνηση. Πρόκειται για: το νομπελίστα υποψήφιο για τις προεδρικές εκλογές Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, τον Χαμντίν Σαμπάχι, ηγέτη του νασερικού κόμματος Καράμα, τον Αμπντέλ Μονεϊμ Αμπουλ Φουτούχ, πρώην μέλος του ΠΓ της Αδελφότητας κι επικρατέστερο ισλαμιστή υποψήφιο, τον οικονομικό δημοσιογράφο της ημερήσια εφημερίδας Ahram Αχμέντ Ελ Ναγκάρ (το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της Ahram ανήκει στην αιγυπτιακή κυβέρνηση) και τον δικαστή Ασράφ Μπαρούντι. Οι ακτιβιστές κάλεσαν επίσης σε συνέχιση των κινητοποιήσεων στην Ταχρίρ.
Μπροστά στις εκλογές
Ο δημοσιογράφος της Al Masry Al Youm Μουσταφά Μοχί μιλώντας στην Εποχή, υπογράμμισε ότι το μεγάλο πολιτικό κέρδος από τις νέες κινητοποιήσεις της Ταχρίρ είναι ότι για πρώτη φορά η αμφισβήτηση του στρατού υιοθετείται από πλατιές λαϊκές μάζες, και όχι μόνο από κάποιες κινηματικές πρωτοπορίες. «Αν το κίνημα καταφέρει να ρίξει και τη νέα δοτή κυβέρνηση θα έχει γίνει ένα αποφασιστικό βήμα προς το τέλος της στρατιωτικής διακυβέρνησης». Σε ό,τι αφορά την επίπτωση των γεγονότων στις βουλευτικές εκλογές, ο Μοχί πιστεύει ότι η Αδελφότητα θα καταβάλει ένα ορισμένο πολιτικό κόστος για την άρνηση συμμετοχής στη συγκέντρωση της Παρασκευής, αλλά η επικράτηση της πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Στις εκλογές της Δευτέρας (που θα διεξαχθούν σε τρεις φάσεις και θα λήξουν το Γενάρη) η Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία και το Σοσιαλιστικό Κόμμα συμμετέχουν στο συνασπισμό «Η επανάσταση συνεχίζεται». Μαζί τους κατεβαίνουν το Αιγυπτιακό Ρεύμα (είναι η νεολαία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που διασπάστηκε από την οργάνωση λόγω της συμβιβαστικής στάσης της ηγεσίας της), καθώς και κόμματα που προέκυψαν από κινήματα ακτιβιστών της Ταχρίρ. Με τη συμμετοχή της στις εκλογές, η Αριστερά επιδιώκει να καταγραφεί ως υπαρκτή πολιτική δύναμη, αν κι έχει λίγες πιθανότητες να εκλέξει βουλευτές.
Πάντως, γενικά μιλώντας, οι ακτιβιστές της Ταχρίρ είναι διχασμένοι για το αν πρέπει να ψηφίσουν. Από τη μια μεριά, οι εκλογές ήταν βασικό αίτημα της επανάστασης. Από την άλλη όμως, αυτές οι εκλογές δεν γίνονται επί ίσοις όροις.
Γιάννης Αλμπάνης
Πρόσφατα σχόλια