Πολλά μπορεί να πει κανείς σχετικά νε τους γνωστούς εμποράκους του πατριωτισμού που κραυγάζουν για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Θα μπορούσε να κάνει λόγο για τις συνεχείς παπάτζες περί «απομονωμένου Ερντογάν» λόγω του…. άξονα με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, για τον τρόπο που έχουν αντιμετωπιστεί τα οθωμανικά μνημεία της Ελλάδας, καθώς και για τις δυσκολίες των μουσουλμάνων της Αθήνας στην άσκηση της λατρείας τους. Κυρίως όμως θα μπορούσε να πει κανείς ότι αν η Αγιασοφιά είναι ελληνοτουρκικό ζήτημα, μια χαρά μπορεί να γίνει τζαμί, αφού η Τουρκία είναι κυρίαρχο κράτος και το ζήτημα δεν υπάγεται στις διμερείς συνθήκες.
Ωστόσο, η ανυποχώρητη αντίθεση στους εμποράκους του πατριωτισμού δεν πρέπει να οδηγεί στο να χάνουμε τη μεγάλη εικόνα. Γιατί η πλήρης μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι ανησυχητική για τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Η απόφαση του Κεμάλ να την κάνει μουσείο αποτέλεσε πράξη σεβασμού και στις δύο περιόδους της ιστορίας της, ως εκκλησίας και ως τζαμιού. Αναδείκνυε επίσης τον πανανθρώπινο χαρακτήρα του μνημείου κι έστελνε ένα μήνυμα ανοχής -στο μνημείο συνυπήρχαν τα χριστιανικά και τα μουσουλμανικά σύμβολα. Η Αγία Σοφία-μουσείο εξέφραζε τη διάθεση να ξεπεραστεί η θρησκευτική μισαλλοδοξία.
Ως τζαμί (αν και μάλλον θα είναι «light» τζαμι) η Αγία Σοφία στέλνει το αντίθετο μήνυμα. Δείχνει ότι η θρησκεία θριαμβεύει σε βάρος της κοσμικότητας (όχι μόνο του τουρκικού) κράτους. Δείχνει επίσης ότι υποχωρούν τα πανανθρώπινα στοιχεία του πολιτισμού και οι οικουμενικοί δεσμοί. Ο κόσμος μας γίνεται ολοένα και πιο περιχαρακωμενος και μισαλλόδοξος.
Και μην πει κανείς ότι αυτά αφορούν μόνο το Ισλάμ. Θυμίζω ότι η κ. Κεραμέως έβαλε στο Λύκειο περισσότερες ώρες Θρησκευτικά (μάλιστα με χαρακτήρα κατήχησης) από Βιολογία, ενώ ο Νίκος Φίλης αποπέμφθηκε από υπουργός κατόπιν απαίτησης του αρχιεπίσκοπου. Ο θρησκευτικός ανορθολογισμός κερδίζει παντού έδαφος.
Φωτό: ΑΠΕ-ΜΠΕ/John Cavacas