ΒΕΡΝ

Ούτε Θεός ούτε αφέντης

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Ιούνιου του 2023.

«Ὁ Καβ-τζέρ, μὲ τὰ χέρια σταυρωμένα, ὄρθιος στο βράχο ὅπου εἶχε σκαρφαλώσει, στεκόταν ἀκίνητος, σὰν ἄγαλμα. Ωστόσο έκσταση φώτιζε τὸ πρόσωπό του, τα ματόκλαδά του σὲ κίνηση, τὰ μάτια του ἔλαμπαν σὰν ἀπὸ ἱερὸ ἐνθουσιασμό, ἐνῶ χαιρόταν αὐτὴ τὴν ἔκταση τὴν ἐξαίσια γῆς καὶ θάλασσας, τὸ ἔσχατο κομματάκι της γήινης σφαίρας ποὺ δὲν ἀνῆκε σὲ κανέναν, ὁ τελευταῖος τόπος ποὺ δὲν εἶχε σκύψει κάτω ἀπὸ τὸ ζυγὸ τῶν νόμων.

Ἔμεινε ἔτσι ὥρα ἀρκετή, νὰ τὸν λούζει τὸ φῶς, νὰ τὸν μαστιγώνει ὁ ἀέρας, καὶ τέλος ἄνοιξε τα χέρια, τὰ τέντωσε, καὶ βαθὺς ἀναστεναγμός γέμισε τὸ στῆθος του, σὰν νὰ εἶχε θελήσει ν” ἀγκαλιάσει μεμιᾶς, να ρουφήξει μὲ μιὰν ἀνάσα ὅλη τὴν ἀπεραντοσύνη. Ἔπειτα, ἐνῶ τὸ βλέμμα του ἔμοιαζε ν” ἀψηφᾶ τὸν οὐρανό, καὶ ὑπερήφανα πλανιόταν στὴ γῆ, ξέφυγε μια φωνὴ ἀπὸ τὰ χείλη του, ποὺ φανέρωνε ἄγρια ἐπιθυμία γιὰ ἀπόλυτη ελευθερία καὶ χωρὶς ὅρια.

Αὐτή ἡ φωνή, ἦταν ἡ φωνὴ τῶν ἀναρχικών κάθε χώρας, ἦταν ὁ τύπος ὁ ὀνομαστός, τόσο χαρακτηριστικός, ποὺ τὸν μεταχειρίζονται καὶ σὰν συνώνυμο τοῦ ἀναρχισμού, φωνὴ ποὺ μὲ τέσσερις λέξεις, κλείνει ὅλη τὴ διδαχὴ αὐτῆς τῆς φοβερής αίρεσης.

«Ούτε Θεός, οὔτε ἀφέντης! κήρυξε με φωνὴ ἐπίσημη, ἐνῶ εἶχε μισοσκύψει σὲ ἐξέχουσα γωνιά τοῦ γκρεμοῦ, πρὸς τὰ κύματα, καὶ μὲ ἄγρια χειρονομία ποὺ ἔμοιαζε νὰ σαρώνει τὸν ὁρίζοντα ποὺ δὲν εἶχε τέλος».1

(περισσότερα…)

Περισσότερα

gesualdo

Το αίνιγμα του Τζεζουάλντο

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Μάιο του 2023.

«Σχεδόν μανία ο Τζεζουάλντο. Επειδή τον αγαπούσαν, φυσικά, τραγουδώντας τα μαδριγάλια1 του που σε κάποια σημεία του δεν τραγουδιούνται, κόπος μεγάλος που παρατεινόταν σε μελέτη των κειμένων, ψάχνοντας τον καλύτερο τρόπο να συνδυάσουν τα ποιήματα με τη μελωδία όπως το ‘χε κάνει ο Πρίγκιπας της Βενόζας με τον κρυπτό, ιδιοφυή του τρόπο. Κάθε φωνή, κάθε τονισμός, έπρεπε να βρει το απροσδόκητο εκείνο κέντρο απ΄το οποίο θα αναδυόταν η πραγματικότητα του μαδριγαλιού και όχι άλλη μία από τις τόσες μηχανικές εκδοχές που άκουγαν στους δίσκους για να συγκρίνουν, για να μάθουν, για να γίνουν λίγο Τζεζουάλντο, ο πρίγκιπας φονιάς, ο άρχοντας της μουσικής».2

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Υψηλάντης

Ο Υψηλάντης, ο Μαλρώ και ο Καμύ

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Απρίλη του 2023.

 

«Ο Γαλάτης δολοφονήθηκε από τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Παναγιώτη Δημητρόπουλο στην Ερμιονίδα περί τα τέλη Ιανουαρίου ή τις αρχές Φεβρουαρίου 1819.»1

«Το κλειδί για τα σχέδια της Εταιρείας ήταν η Μάνη, η απομακρυσμένη, ημιαυτόνομη βραχώδης χερσόνησος της νότιας Πελοποννήσου απ’ όπου θα ξεκινούσε η εξέγερση. Κυβερνήτης της στο οθωμανικό σύστημα εξουσίας ήταν ουσιαστικά ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ένας ξύπνιος και προσεκτικός άνθρωπος, που είχε προσχωρήσει μεν στην Εταιρεία, αλλά είχε στείλει και κάποιον στον Καποδίστρια για να μάθει αν ίσχυαν τα λεγόμενα περί ρωσικής υποστήριξης. Στην Αγία Πετρούπολη, ο Καποδίστριας έδωσε στον απεσταλμένο του Μαυρομιχάλη, έναν έμπορο ονόματι Καμαρηνό, μια επιστολή που βεβαίωνε ότι η αυτοκρατορική κυβέρνηση δεν ευνοούσε τον ξεσηκωμό και εκτιμούσε ιδιαίτερα την ειρήνη με τον Οθωμανό γείτονά της. Αυτό το έγγραφο μπορούσε να έχει εκρηκτικές συνέπειες και η συμπεριφορά του Καμαρηνού μεγάλωνε τις ανησυχίες των Φιλικών. […] Ο Υψηλάντης ήρθε σε επαφή μ’ έναν άντρα που είχε συναντήσει στο Ισμαήλ, και διέταξε τη δολοφονία του Καμαρηνού. […] Ήταν η δεύτερη επίσημα εγκεκριμένη δολοφονία στη σύντομη ιστορία της Εταιρείας.»2

(περισσότερα…)

Περισσότερα

De la casas

Ο αδελφός που δεν σιώπησε

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Μάρτη του 2023.

«Το 1517, ο πατήρ Μπαρτολομέ ντε λας Κάσας λυπήθηκε πολύ τους ινδιάνους που αφανίζονταν στην πολυδαίδαλη κόλαση των χρυσωρυχείων των Αντιλλών, και πρότεινε στον αυτοκράτορα Κάρολο Κουίντο την εισαγωγή νέγρων, ώστε ν” αφανιστούν αυτοί στην πολυδαίδαλη κόλαση των χρυσωρυχείων των Αντιλλών».

Σ” αυτή την περίεργη φιλάνθρωπη αναπλήρωση οφείλουμε άπειρα γεγονότα…»[1]

Η καταπληκτική «Παγκόσμια Ιστορίας της Ατιμίας» ξεκινάει με την ιστορία του «Στυγερού Λυτρωτή Λάζαρους Μορέλ». Και η ιστορία του ελεεινού Μορέλ που βοηθούσε τους μαύρους σκλάβους του Μισισιπή να αποδράσουν, μόνο και μόνο για να τους πουλήσει σε άλλον γαιοκτήμονα, ξεκινάει με την «περίεργη φιλάνθρωπη αναπλήρωση» που είχε προτείνει κάποτε ο Μπαρτολομέ ντε λας Κάσας. Δεν είμαι σίγουρος αν ο Μπόρχες αποδίδει εμμέσως στον ντε λας Κάσας αυτό το «στυγερός λυτρωτής» που γράφει για τον Μορέλ. Το σίγουρο είναι ότι ειρωνεύεται μια κατά τα φαινόμενα επιλεκτική ανθρωπιστική ευαισθησία. Γενικά ο Μπόρχες δεν ενθουσιαζόταν με τους διαμαρτυρόμενους για την αδικία του κόσμου.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Άρης Αλεξάνδρου

Η σπείρα του Άρη Αλεξάνδρου

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Φλεβάρη του 2023.

«…μα ελάτε και πάλι στη θέση μου, δεν νομίζετε ότι είναι φυσικό ο κατηγορούμενος (αν είμαι βέβαια κατηγορούμενος) δεν είναι φυσικό να απολογείται, προσαρμόζοντας την κατάθεσή του στα κριτήρια του ανακριτή, ακόμα και στα προσωπικά του γούστα, αν έχει βέβαια την τύχη να τα γνωρίζει..»1

Δεν διαβάζουμε το ίδιο κάθε φορά.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

ντεμουλέν

Ο τραυλός ρήτορας της επανάστασης

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Γενάρη του 2023.

«Στις 12 Ιουλίου του 1789 –ἡμέρα Κυριακή– ένας νεαρός, δικηγόρος δίχως πελατεία, πού ζητοῦσε ἀκόμα λεφτά ἀπό τόν πατέρα του, βγαίνει ἀπό ἕνα καφενείο (café de Foy) καί πηδάει ἐπάνω σ” ἕνα τραπέζι (στόν κῆπο του Palais Royal, στο Παρίσι). «Ολοι οι τακτικοί θαμῶνες τῶν καφενείων τον φώναζαν μέ τό μικρό του όνομα. Ηταν ὁ Κάμιλλος Ντεμουλέν (Camille Desmoulins). […] Κρατώντας στο χέρι ένα πιστόλι, βγάζει λόγο σέ ὅσους συγκεντρώθηκαν γύρω του. Επιβεβαιώνει […] ὅτι ὁ βασιλιάς ἀπέλυσε τόν ύπουργό Νεκκέρ (Necker), λέει ὅτι αὐτό εἶναι κακό σημάδι, ὅτι προετοιμάζεται μιά νύχτα ΄Αγίου Βαρθολομαίου γιά τούς πατριῶτες, καί – ἐνῶ οἱ συγκεντρωμένοι γύρω του φθάνουν στις ἕξη χιλιάδες (σ” αυτό τόν ἀριθμό τούς υπολόγισε ὁ ἴδιος) – ύψώνει ἀκόμα περισσότερο τή φωνή του καί κραυγάζει: «Στα όπλα» («Aux armes»!) Τα πλήθη ὁρμούν στους δρόμους, τραγουδώντας».[1]

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Ταχρίρ

Με τον Γιόζεφ Ροτ στο Κάιρο

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Δεκέμβριο του 2022.

Η λέξη αχούρι δεν αρκεί για να περιγράψει το ξενοδοχείο. Ήταν τόσο βρώμικο που άπλωνες την πετσέτα που είχες φέρει μαζί σου για να μην ακουμπάνε τα μαλλιά σου στην ελεεινή μαξιλαροθήκη, ενώ ήταν απαραίτητο να έχεις και σλίπινγκ μπαγκ γιατί τα σεντόνια ήταν σε ανάλογη κατάσταση. Στην μπανιέρα έμπαινες φορώντας τις παντόφλες για να μην πατήσεις με γυμνά πόδια στην κάποτε λευκή επιφάνεια η οποία από τη βρώμα είχε πάρει το σκούρο γκρι χρώμα που έχει ο πνεύμονας του μακροχρόνιου καπνιστή. Σε όλο το χώρο έβλεπες κάτι θρασύτατες κατσαρίδες να σουλατσάρουν αμέριμνες, χωρίς καθόλου να ενοχλούνται από την ανθρώπινη παρουσία, θεωρώντας προφανώς αδιαφιλονίκητη την κυριαρχία τους στο habitat του αχουριού.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

αρχαία σκουριά και μαμπούρ

H Αρχαία Σκουριά, μισό αιώνα μετά

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Νοέμβριο του 2022.

«Έτσι άπλωνε η έρημος ανάμεσά μας. Περπατούσαμε και δε βλέπαμε τα  ίδια, μιλούσαμε κι εννοούσε ο καθένας τα δικά του.»[1]

Υπάρχει το βιβλίο ως περιεχόμενο, ως άυλο πνευματικό δημιούργημα∙ λέξεις που φτιάχνουν νοήματα. Υπάρχει όμως και το βιβλίο ως μορφή, ως υλικό αντικείμενο ∙ τυπωμένο χαρτί με εξώφυλλο. Πολλές φορές το βιβλίο ως υλική μορφή, ένα συγκεκριμένο βιβλίο, αποκτάει ένα δεύτερο άυλο περιεχόμενο, παράλληλο με το περιεχόμενο που έχει πλάσει ο συγγραφέας∙ είναι ένα περιεχόμενο που διαμορφώνεται από τις εγγραφές των βιωμάτων, των σκέψεων και των συναισθημάτων των ανθρώπων που το πήραν στα χέρια τους και στη συνέχεια το τοποθέτησαν στη βιβλιοθήκη τους. Με έναν τρόπο που πολύ δύσκολα μπορεί να κατανοήσει κάποιος τρίτος, το βιβλίο, το συγκεκριμένο βιβλίο, μετατρέπεται σε μαγικό παλίμψηστο που αποτυπώνει την πορεία του βίου τους∙ για τους κατόχους του αυτό το μαγικό παλίμψηστο λειτουργεί ως μνημονικό απείκασμα όσων έχουν οριστικά χαθεί, αλλά είναι πάντα εδώ.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

σταυροφορίες

Τα βιβλία των Σταυροφοριών

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Οκτώβριο του 2022

Όταν ήμουν πολύ μικρός είχα ντυθεί σταυροφόρος. Είχα φορέσει μια μαύρη ολόσωμη εφαρμοστή φόρμα και από πάνω μια άσπρη αμάνικη ποδιά μ’ έναν μεγάλο κόκκινο σταυρό που είχε ράψει η θεία μου. Ήταν βέβαια πρόβλημα ότι είχα μόνο κουκούλα και όχι ιπποτικό κράνος. Η έλλειψη αντισταθμιζόταν από το φοβερό σπαθί μου, που είχε στη λαβή του μια κόκκινη πολύτιμη πέτρα, αλλά και από το μεγάλο σταυροφορικό σταυρό που ομολογουμένως έκανε τη διάφορα.

Θυμήθηκα τη σταυροφορική μεταμφίεσή μου όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το κομμάτι για «Τα βιβλία των Σταυροφοριών». Κανονικά θα ξεκίναγα γράφοντας ότι εδώ και χρόνια με μεγάλη όρεξη διαβάζω βιβλία, ακούω πόντκαστ, βλέπω ντοκιμαντέρ και ταινίες για τις Σταυροφορίες. Σκόπευα να αποδώσω το ενδιαφέρον μου για τις Σταυροφορίες στην πολιτική ενασχόλησή μου με τα κινήματα της Μέσης Ανατολής, καθώς και σε μια ασυνείδητη οριενταλιστική γοητεία μιας φαντασιακής Ανατολής – πολλές φορές βρίσκεις τον οριενταλισμό εγκιβωτισμένο στον «αντι-οριενταλισμό»…

Η αχλή του χρόνου

Ωστόσο, η ανάμνηση της παιδικής ηλικίας που παρεισέφρησε στο γραπτό, με έφερε αντιμέτωπο με την παράξενη σκέψη ότι αν οι Σταυροφορίες με ιντρίγκαραν πολύ πριν μάθω για τους Παλαιστίνιους και τον Μπους, τότε το ενδιαφέρον μου γι’ αυτές ίσως να μην είναι αποτέλεσμα κάποιας συνειδητής διανοητικής επεξεργασίας ή έστω μιας αλληλεπίδρασης της δικής μου τοποθέτησης με το πολιτισμικό περιβάλλον, αλλά αντανάκλαση κάποιου συμβάντος της παιδικής ηλικίας. Κάτι που είδα, κάτι που άκουσα… Κάτι που με συνεπήρε σε τέτοιο βαθμό ώστε να θέλω να ντυθώ σταυροφόρος, σε μια εποχή που αυτή η μεταμφίεση δεν ήταν καθόλου του συρμού.

Ίσως η απαρχή του ενδιαφέροντός μου για τις Σταυροφορίες να υπήρξε ένα όνειρο, χαμένο πια στην αχλή του χρόνου.

Η οπτική του «άλλου»

Πάνε πολλά χρόνια από όταν διάβασα το «Οι Σταυροφορίες από τη σκοπιά των Αράβων»[1], του Λιβανέζου Αμίν Μααλούφ. Πρόκειται για ένα αφήγημα στο όριο μεταξύ ιστορικού δοκιμίου και μυθιστορήματος. Θυμάμαι ότι ξενύχταγα για να το διαβάσω όσο πιο γρήγορα γίνεται. Το βιβλίο του Μααλούφ ανέτρεπε όλα τα στερεότυπα για το «απολίτιστο» Ισλάμ και τους «βάρβαρους» Άραβες, αποκαλύπτοντας τις φρικαλεότητες των Δυτικών. Αντιστρέφοντας τη συνήθη πρόσληψη των πραγμάτων, έδειχνε ότι στην οπτική του «άλλου», ο «απολίτιστος», ο «βάρβαρος», ο «απάνθρωπος» είμαστε «εμείς». Για μένα ήταν το κατάλληλο βιβλίο στην κατάλληλη εποχή.

Ο Εβραίος λόγιος

Το «Βιβλίο του Σαλαντίν»[2] του Ταρίκ Αλί μάλλον το διάβασα ως συνέχεια του Μααλούφ. Αναμφίβολα αποτελεί έξοχο εύρημα το γεγονός ότι το κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος, ο λόγιος Ιμπν Γιακούμπ, είναι Εβραίος, πράγμα που δεν τον εμποδίζει να γίνει έμπιστος του Σαλαντίν, του μεγάλου ήρωα του αραβικού και ισλαμικού κόσμου. Ο Ταρίκ Αλί κάνει ένα έξυπνο παιχνίδι με τις ταυτότητες, θέτοντας υπό ερώτηση το αν «εμείς» ήμασταν πάντοτε «εμείς» ή αν σε κάποια χρονική στιγμή ήμασταν με τους «άλλους» ή ενδεχομένως ήμασταν οι «άλλοι».

Στην οδό Σαλαντίν

Αρκετά χρόνια αργότερα, βρέθηκα στο Educational Bookshop, ένα αγγλόφωνο βιβλιοπωλείο στην οδό Σαλαντίν (ε, εντάξει!) στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ. Σε αυτό το καταπληκτικό βιβλιοπωλείο-καφέ πήρα το «The Crusades: A Very Short Introduction»[3] του Christopher Tyerman, καθηγητή Ιστορίας στην Οξφόρδη, με ειδίκευση στις Σταυροφορίες.

Ο Tyerman δίνει έμφαση στον θρησκευτικό χαρακτήρα της Σταυροφορίας. Η Σταυροφορία ήταν ένα «ένοπλο προσκύνημα», μια βίαιη πράξη μετάνοιας. Το να πας να πολεμήσεις στους Αγίους Τόπους μπορούσε να εξασφαλίσει τη σωτηρία της ψυχής σου. Έχουμε δηλαδή μια θρησκευτική πράξη άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βία ή μάλλον μια βία που μετατρέπεται σε θρησκευτική πράξη – στους αντίποδες της παραίνεσης να γυρνάς και το άλλο μάγουλο.

Οι Σταυροφορίες είναι λοιπόν κάτι πιο σύνθετο από μια επεκτατική εκστρατεία. Η «ποταπή» επιθυμία για δόξα και πλούτη συνυφάνθηκε με το «υψηλό» ιδανικό της σωτηρίας της ψυχής. Ιδανικό που «καθαγίασε» τις σφαγές των σταυροφόρων.

Είναι πολύ εύκολο να αποφύγεις να κοιτάξεις σε βάθος τα ηθικά ερωτήματα που εγείρει αυτή η αντίληψη του «ένοπλου προσκυνήματος», περιορίζοντάς την στο πεδίο του ανορθολογικού θρησκευτικού φανατισμού. Αν αλλάξουμε τις λέξεις και αντικαταστήσουμε τη «σωτηρία της ψυχής» με την «υπεράσπιση της πατρίδας» ή την «κοινωνική απελευθέρωση», δεν θα βρεθούμε ενώπιον του διαχρονικού (και αναπάντητου μέχρι τώρα) ερωτήματος για το αν ένα υψιπετές ιδανικό μπορεί να δικαιολογήσει ηθικά μια χαμερπή πράξη;

Ο Αλέξιος Κομνηνός

Υπάρχουν βιβλία που βγάζουν κρυφά χαρτιά στο τραπέζι. Υπάρχουν και βιβλία που αναποδογυρίζουν όλο το τραπέζι. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει το «Η Πρώτη Σταυροφορία – Το κάλεσμα της Ανατολής»[4] του Πίτερ Φράνκοπαν, που διάβασα τον περασμένο Ιούλιο. Ο Φράνκοπαν, καθηγητής Παγκόσμιας Ιστορίας στην Οξφόρδη, ανατρέπει τελείως την αφήγηση που γνωρίζουμε. Στο επίκεντρο της Πρώτης Σταυροφορίας μπαίνει ο Αλέξιος Κομνηνός. Αφετηρία των δραματικών γεγονότων δεν είναι πια ο περίφημος λόγος του πάπα Ουρβανού Β στο Κλερμόν στις 27 Νοεμβρίου 1095, αλλά οι αγωνιώδεις εκκλήσεις του Αλέξιου στους Δυτικούς για στρατιωτική βοήθεια απέναντι στους επελαύνοντες Σελτζούκους Τούρκους. Αρχικός δε στόχος της εκστρατείας (τουλάχιστον για τον Αλέξιο και τον Ουρβανό που συνεργάστηκαν στενά) ήταν η σωτηρία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της Ανατολικής Εκκλησίας – σωτηρία που σήμαινε βέβαια την ισχυροποίηση του πάπα και του αυτοκράτορα.

Το συναρπαστικό με το βιβλίο του Φράνκοπαν είναι ότι μεταμορφώνει ένα πασίγνωστο γεγονός σε κάτι εντελώς καινούργιο: άλλοι πρωταγωνιστές, άλλες συμμαχίες, άλλες στοχεύσεις. Αυτή η τελείως νέα ματιά σού προσφέρει μια σπάνια διανοητική ευχαρίστηση. Ταυτόχρονα σε κάνει να αναρωτιέσαι για τα όρια της ιστορικής γνώσης. Αφού η ιστορική αφήγηση έχει τη δύναμη να αναπλάσει ένα πεδίο τόσο μελετημένο όπως η Σταυροφορία, μάλλον πρέπει να συμπεράνουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει οριστική ιστορική γνώση για οποιοδήποτε γεγονός. Το ίδιο το γεγονός χάνεται στην αχλή του χρόνου. Εκείνο που μας απομένει είναι οι αφηγήσεις του. Αφηγήσεις τεκμηριωμένες και όχι αυθαίρετες, αλλά πάντοτε ανοιχτές στην αναθεώρηση. Η Ιστορία γράφεται και ξαναγράφεται, ξανά και ξανά.

Αν όμως τα γεγονότα χάνονται όπως και τα όνειρα στην αχλή του χρόνου, ίσως να μην είναι τόσο μεγάλη η απόσταση που χωρίζει τον ιστορικό που γράφει για τις Σταυροφορίες από το παιδί που τις ονειρεύεται.

Σημειώσεις

1. Αmin Maalouf, «Οι Σταυροφορίες από τη σκοπιά των Αράβων», μετάφραση: Αγγελική Βάντση, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη – Livani Publishing Organization

2. Ταρίκ Αλί, «Το Βιβλίο του Σαλαντίν», μετάφραση: Νέστορας Χούνος, Εκδόσεις Άγκυρα – Agyra Publications

3. Christopher Tyerman, «The Crusades: A Very Short Introduction», Oxford University Press

4. Peter Frankopan, «Η Πρώτη Σταυροφορία – Το κάλεσμα της Ανατολής», μετάφραση: Γιάννης Βογιατζής, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια / Alexandria Publications

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Άραβες και Μπαμπούρ

Ποιος αλήθεια ήταν ο Νάσερ;

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Σεπτέμβριο του 2022.

«Στις διάφορες πτέρυγες οι ασθενείς άκουγαν ραδιόφωνο. Ξαφνικά η μουσική σταμάτησε για μια σημαντική ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία ο στρατός είχε αναλάβει τον έλεγχο της χώρας και ο Φαρούκ δεν ήταν πια βασιλιάς. […] Ξαφνικά καθώς στεκόμαστε εκεί οι ασθενείς όρμησαν έξω από τα δωμάτιά τους φωνάζοντας “Ζήτω η επανάσταση!” Έβλεπα τα ορθάνοιχτα στόματά τους, τα χέρια τους να κουνιούνται στον αέρα, τα κουρελιασμένα πουκάμισα τους να κυματίζουν. Ήταν λες και τα πτώματα στην αίθουσα ανατομίας είχαν αναστηθεί ξαφνικά και φώναζαν “Ζήτω η επανάσταση!”»

(περισσότερα…)

Περισσότερα