Δημοσιεύτηκε στο News 247 τον Σεπτέμβρη του 2023
Όταν ήμουν πολύ μικρός με κρατούσε μια κοπέλα από την Κύπρο -δεν είχε περάσει πολύς καιρός τότε από τον Αττίλα. Με την εισβολή η οικογένειά της είχε αναγκαστεί να φύγει από τη Μόρφου και τελικά το κορίτσι βρέθηκε στην Αθήνα για να βγάλει μια σχολή. Ήταν, δεν ήταν 18 χρονών, αλλά τα μαλλιά της είχαν γκριζάρει. Μάλλον η οικογένεια της ήταν πλούσια στην Κύπρο, γιατί ήταν τελείως άσχετη με τις δουλειές του σπιτιού. Στην Αθήνα όμως ήταν πια φτωχή κι έπρεπε να κάνει baby sitting για να τελειώσει τις σπουδές της.
Μια μέρα η μαμά μου τη βρήκε διπλωμένη να κλαίει. Όταν τη ρώτησε τι είχε συμβεί, εκείνη απάντησε ότι «τώρα τέτοιο καιρό οι πορτοκαλιές μας θα έχουν ανθίσει».
Η εικόνα του κοριτσιού με τα γκριζαρισμένα μαλλιά που έκλαιγε για τις χαμένες πορτοκαλιές του τόπου του, χαράχτηκε βαθιά στη μνήμη της οικογένειάς μου, σε βαθμό που έγινε και δική μου ανάμνηση, παρόλο που ήμουν πολύ μικρός για να θυμάμαι πραγματικά το συμβάν. Όποτε σκέφτομαι την Κύπρο και την προσφυγιά μού έρχονται στο νου τα γκριζαρισμένα της μαλλιά και οι ανθισμένες πορτοκαλιές του σπιτιού της.
Η Νύχτα των Κρυστάλλων
Το κορίτσι από τη Μόρφου το σκέφτηκα ξανά την περασμένη Παρασκευή το βράδυ όταν άρχισαν να δημοσιεύονται τα τρομακτικά βίντεο από το πογκρόμ των φασιστών εναντίον των μεταναστών στη Λεμεσό, αυτήν την κυπριακή εκδοχή της Νύχτας των Κρυστάλλων. Παρακολουθώντας την κτηνώδη βία των φασιστικών συμμοριών σε βάρος των ανήμπορων μεταναστών και των περιουσιών τους (με την ανοχή πάντοτε της αστυνομίας), δεν αισθάνθηκα μόνο το μείγμα ηθικής αγανάκτησης και βαθιάς αηδίας που αισθάνεται κάθε προοδευτικός άνθρωπος όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τον φασισμό, αυτήν την προσβολή στον πυρήνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Ένιωσα μια ιδιαίτερη ντροπή γιατί αυτή η αθλιότητα εκτυλισσόταν στην Κύπρο, τη χώρα των χαμένων πορτοκαλιών και των κοριτσιών με τα γκριζαρισμένα μαλλιά.
Πώς γίνεται να κατατρέχουν με τόση βαναυσότητα τους ξεριζωμένους του πολέμου και της φτώχειας κάτοικοι μιας χώρας που έχει ζήσει (κι εξακολουθεί να ζει) τον ξεριζωμό και την προσφυγιά; Πώς γίνεται να θέλουν να εξοντώσουν τους αδύναμους, κάτοικοι μιας χώρας των οποίων οι γονείς βίωσαν τι σημαίνει να επιβάλλεται ο νόμος του ισχυρού που ισοπεδώνει τον αδύναμο; Πώς γίνεται να θεριεύει ο φασισμός σε μια χώρα που έχει καταστραφεί από της δράση της φασιστικής χούντας;
Προσβολή
Γνωρίζω βέβαια ότι τα βάσανα του παρελθόντος από μόνα τους επουδενί συνιστούν εχέγγυο ανθρωπιάς στο παρόν -άλλωστε ο Πρίμο Λέβι έχει επισημάνει ότι η βία μπορεί να αποκτηνώσει το θύμα. Ξέρω επίσης ότι μισό αιώνα μετά τον Αττίλα, η ελληνοκυπριακή κοινωνία έχει αλλάξει και έχουν ξεθωριάσει οι μνήμες από την ολέθρια δράση των χουντικών.
Αυτό που αισθάνεσαι όμως δεν ταυτίζεται απαραίτητα με εκείνο που γνωρίζεις και αντιλαμβάνεσαι λογικά. Βλέποντας λοιπόν τις συμμορίες να ξυλοκοπούν άγρια τον κουρέα από τη Συρία και να καταστρέφουν το περίπτερο της γυναίκας από το Βιετνάμ, ένιωσα βαθιά ντροπή για αυτήν την Κύπρο την αποτρόπαιη, που προσβάλλει τον οικουμενικό πολιτισμό και διαπράττει ύβρη απέναντι στην Ιστορία της ∙ ντροπή για αυτήν την Κύπρο που ξέχασε το κορίτσι από τη Μόρφου.
Την επόμενη μέρα βγήκε στους δρόμους της Λεμεσού η άλλη Κύπρος∙ η Κύπρος της ανθρωπιάς και της μνήμης, η Κύπρος που μας έκανε να ανασάνουμε.
Γιάννης Αλμπάνης