iran

Επανάσταση και Eξέγερση στη Μέση Ανατολή

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Ιανουάριο του 2023.

Το βιβλίο «Επανάσταση και Eξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου δεν αποτελεί μόνο σημαντική συνεισφορά στη φτωχή ελληνική βιβλιογραφία για τη Μέση Ανατολή, αλλά μπορεί να σταθεί με αξιώσεις απέναντι σε ανάλογες μελέτες από το εξωτερικό. Η βαθιά γνώση, η νηφαλιότητα της ανάλυσης, η συνείδηση της περιπλοκότητας της πραγματικότητας και το προοδευτικό πνεύμα συνιστούν τις βασικές αρετές του συγγραφέα, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Έχει δε ιδιαίτερη σημασία ότι το βιβλίο διαβάζεται με ευκολία, χωρίς ιδιαίτερα γνωστικά προαπαιτούμενα.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Ταχρίρ

Με τον Γιόζεφ Ροτ στο Κάιρο

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Δεκέμβριο του 2022.

Η λέξη αχούρι δεν αρκεί για να περιγράψει το ξενοδοχείο. Ήταν τόσο βρώμικο που άπλωνες την πετσέτα που είχες φέρει μαζί σου για να μην ακουμπάνε τα μαλλιά σου στην ελεεινή μαξιλαροθήκη, ενώ ήταν απαραίτητο να έχεις και σλίπινγκ μπαγκ γιατί τα σεντόνια ήταν σε ανάλογη κατάσταση. Στην μπανιέρα έμπαινες φορώντας τις παντόφλες για να μην πατήσεις με γυμνά πόδια στην κάποτε λευκή επιφάνεια η οποία από τη βρώμα είχε πάρει το σκούρο γκρι χρώμα που έχει ο πνεύμονας του μακροχρόνιου καπνιστή. Σε όλο το χώρο έβλεπες κάτι θρασύτατες κατσαρίδες να σουλατσάρουν αμέριμνες, χωρίς καθόλου να ενοχλούνται από την ανθρώπινη παρουσία, θεωρώντας προφανώς αδιαφιλονίκητη την κυριαρχία τους στο habitat του αχουριού.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Άραβες και Μπαμπούρ

Ποιος αλήθεια ήταν ο Νάσερ;

Δημοσιεύτηκε στην Εποχή των Βιβλίων τον Σεπτέμβριο του 2022.

«Στις διάφορες πτέρυγες οι ασθενείς άκουγαν ραδιόφωνο. Ξαφνικά η μουσική σταμάτησε για μια σημαντική ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία ο στρατός είχε αναλάβει τον έλεγχο της χώρας και ο Φαρούκ δεν ήταν πια βασιλιάς. […] Ξαφνικά καθώς στεκόμαστε εκεί οι ασθενείς όρμησαν έξω από τα δωμάτιά τους φωνάζοντας “Ζήτω η επανάσταση!” Έβλεπα τα ορθάνοιχτα στόματά τους, τα χέρια τους να κουνιούνται στον αέρα, τα κουρελιασμένα πουκάμισα τους να κυματίζουν. Ήταν λες και τα πτώματα στην αίθουσα ανατομίας είχαν αναστηθεί ξαφνικά και φώναζαν “Ζήτω η επανάσταση!”»

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Benito-Mussolini-Adolf-Hitler-Italian-Neville-Chamberlain-September-29-1938

Ροτζάβα: Το «Μόναχο» της εποχής μας

Ένα σημείωμα από το Δελτίο Θυέλλης 54.

Τον Σεπτέμβριο του 1938 υπογράφηκε το Σύμφωνο του Μονάχου. Η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στην προσάρτηση στη ναζιστική Γερμανία της Σουδητίας, γερμανόφωνης περιοχής της Τσεχοσλοβακίας. Στη διάσκεψη του Μονάχου συμμετείχε και η φασιστική Ιταλία, αλλά όχι η άμεσα ενδιαφερόμενη Τσεχοσλοβακία.

Η Συμφωνία του Μονάχου πέρασε στην ιστορία ως μια επονείδιστη πράξη προδοσίας, ένα ακραίο δείγμα του κυνισμού και του αμοραλισμού της διεθνούς διπλωματίας. Βρετανοί και Γάλλοι «πούλησαν» τους συμμάχους τους Τσεχοσλοβάκους, προκειμένου να διατηρήσουν την ειρήνη με τον Χίτλερ. Η ειρήνη δεν διήρκησε για πολύ, η ντροπή της προδοσίας παραμένει όμως για πάντα.

(περισσότερα…)

Περισσότερα

Ο Μαχμούντ Αμπού Ράχμα από τη Γάζα: Η Χαμάς δεν χρησιμοποιεί τους αμάχους ως ανθρώπινες ασπίδες

Abu Rahma

Δημοσιεύτηκε στο left.gr στις 22/7/2014

Το left.gr συνομίλησε με τον Μαχμούντ Αμπού Ράχμα που ζει στην στην πόλη της Γάζας. Ο Μαχμούντ Αμπού Ράχμα είναι διευθυντής επικοινωνίας και διεθνών σχέσεων του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Αλ Μεζάν». Το Αλ Μεζάν έχει καταγγείλει σε διεθνές επίπεδο την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των κατοίκων της Γάζας από το Ισραήλ. Ταυτόχρονα, έχει στηλιτεύσει και την κυβέρνηση της Χαμάς για πράξεις αυθαιρεσίας.

Πώς θα περιγράφατε με λίγες λέξεις την κατάσταση στη Γάζα αυτή τη στιγμή;

Η κατάσταση είναι δραματική και χειροτερεύει κάθε λεπτό. Βρισκόμαστε στα γραφεία του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Αλ Μεζάν» και καταμετρούμε τις απώλειες. Το τελευταίο διήμερο έχουμε περίπου 100 νεκρούς την ημέρα. Το 78% των νεκρών είναι άμαχοι. Και αυτό γιατί το Ισραήλ χτυπάει συνέχεια πολιτικούς στόχους, όπως σπίτια και νοσοκομεία.

Ποιο είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί στους κατοίκους της Γάζας;

Κατά κύριο λόγο, οργή. Οργή εναντίον του ισραηλινού στρατού που επιτίθεται στους πολίτες και καταστρέφει σπίτια, δολοφονώντας ολόκληρες οικογένειες μέσα σ’ αυτά. Ταυτόχρονα, οι κάτοικοι της Γάζας νοιώθουν ματαίωση και αγανάκτηση με τη στάση της διεθνούς κοινότητας. Η διεθνής κοινότητα δεν έχει καταφέρει να κάνει τίποτα ουσιώδες για αυτούς, είτε σε ό,τι αφορά την κάλυψη των βασικών αναγκών τους είτε σε ό,τι αφορά τον τερματισμό αυτή της τρελής επίθεσης.  Ο πληθυσμός της Γάζας θέλει την εκεχειρία. Αλλά όλοι με μια φωνή λένε ότι δεν μπορεί να υπάρξει εκεχειρία χωρίς την άρση του παράνομου αποκλεισμού της Γάζας, που σκοτώνει έτσι κι αλλιώς ανθρώπους. Αγανακτούν με τη θέση των ΗΠΑ και των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών που υποστηρίξουν μια εκεχειρία όπως αυτή του 2012, χωρίς δηλαδή άρση του αποκλεισμού. Ειδικά για την Ευρώπη, που εναντιώνεται στον αποκλεισμό, ο κόσμος αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν να υποστηρίζει ένα σχέδιο που προβλέπει τη συνέχιση του αποκλεισμού, αυτής της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων των πολιτών της Γάζας.

Υπάρχει κάποιο σημείο στη Γάζα που θεωρείται ασφαλές για τους αμάχους;

Όχι, πουθενά. Έχουμε καταμετρήσει 400 σπίτια που έχουν χτυπηθεί ηθελημένα κατ’ ευθείαν από τον ισραηλινό στρατό. Περίπου 3.000 σπίτια έχουν υποστεί ζημιές. Σήμερα πήραμε μια αναφορά από το Μπέιτ Χανούν για τραυματισμό μέσα σε σχολείο. Πλέον, πολλοί άνθρωποι δεν εγκαταλείπουν τα σπίτια τους γιατί δεν υπάρχει ασφαλές μέρος να πάνε.

Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς ότι χρησιμοποιεί τον άμαχο πληθυσμό της Γάζας ως ανθρώπινη ασπίδας. Εσείς, που ζείτε κι εργάζεστε στη Γάζα, τι λέτε για αυτήν την κατηγορία;

Μπορώ να διαβεβαιώσω ότι δεν υπάρχει κανένας εξαναγκασμός του άμαχου πληθυσμού. Οι άμαχοι ούτε πιέζονται να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα ούτε καθοδηγούνται να πάνε σε συγκεκριμένα σημεία. Αντιθέτως, γίνονται εκκλήσεις να παραμείνει ο κόσμος στα σπίτια του για τη δική του ασφάλεια. Δεν έχουμε λάβει καμία αναφορά ότι ένοπλοι άνοιξαν πυρ από θέση κοντά σε πολιτικό στόχο. Βλέπουμε ότι οι παλαιστίνιοι ένοπλοι έχουν δημιουργήσει υπόγειες υποδομές, τις οποίες χρησιμοποιούν για να μάχονται. Ο ισραηλινός στρατός έχει εκνευριστεί από τη δυσκολία του να χτυπήσει τους μαχητές σε αυτά τα υπόγεια καταφύγια. Γι’ αυτό στοχοποιούν τους αμάχους. Ζω στη Γάζα. Δεν είμαι ανθρώπινη ασπίδα. Και δεν θα επιτρέψω να χρησιμοποιηθούν τα παιδιά μου ως ανθρώπινη ασπίδα. Τα περί ανθρώπινης ασπίδας είναι ψέμα με το οποίο επιχειρούν να δικαιολογήσουν εγκληματικές πράξεις.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα

Ο Μουσταφά Μπαργκούτι: Το Ισραήλ επιδιώκει την επανακατάληψη της Γάζας

mustafa.barghouti

Δημοσιεύτηκε στο left.gr stiw 20/7/2014

 

Tο left.gr συνομίλησε με τον Μουσταφά Μπαργκούτι, από τη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη. Ο Μπαργκούτι είναι μια από τις εξέχουσες μορφές της παλαιστινιακής πολιτικής ζωής. Είναι γενικός γραμματέας της Παλαιστινιακής Εθνικής Πρωτοβουλίας (PNI ή Αλ Μουμπαντάρα) που κινείται στο χώρο της Κεντροαριστεράς (μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς). Είναι μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της PLO, καθώς και του Παλαιστινιακού Νομοθετικού Συμβουλίου

Γιατί η κυβέρνηση Νετανιάχου αποφάσισε την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Γάζα, προχωρώντας στη χερσαία εισβολή;

Πρώτα απ’ όλα, γιατί οι αεροπορικές επιδρομές απέτυχαν. Δεύτερον, η επίθεση του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη (κατά κύριο λόγο στη Γάζα, αλλά και στη Δυτική) έχει τρεις πολιτικούς στόχους. Ο πρώτος είναι να κάμψει τη βούλησή μας να αντισταθούμε και να μην αποδεχτούμε το σύστημα του απαρτχάιντ που μας επιβάλλουν. Ο δεύτερος είναι η επιθυμία του Ισραήλ να ακυρώσει κάθε πιθανότητα ενότητας μεταξύ των παλαιστινιακών πολιτικών δυνάμεων, μετά τη συμφωνία Φατάχ και Χαμάς. Τέλος, ο τρίτος λόγος είναι η προσπάθεια του Ισραήλ να σπάει τη διεθνή απομόνωση του αναφορικά με το Παλαιστινιακό.

Εκτιμάτε ότι το IDF (ισραηλινός στρατός) θα μπει βαθιά στη Γάζα ή θα περιοριστεί στη δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» στη μεθόριο;

Νομίζω ότι στοχεύουν στην επανακατάληψη της Γάζας. Βέβαια αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες, οπότε μπορεί να το ξανασκεφτούν.

Πολλοί στα δυτικά ΜΜΕ κατηγορούν τη Χαμάς για τη μη αποδοχή του αιγυπτιακού σχεδίου κατάπαυσης του πυρός. Ποια είναι η δικιά σας άποψη;

Πρόκειται για ψέμα. Εμείς ζητήσαμε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να επιβάλει κατάπαυση του πυρός. Ποιος την μπλόκαρε; Οι ΗΠΑ. Το Ισραήλ προσπαθεί να αντιστρέψει την κατάσταση ισχυριζόμενο ότι αποδέχτηκε μια πρόταση την οποία απέρριψαν οι Παλαιστίνιοι. Δεν έγινε διαπραγμάτευση με καμία παλαιστινιακή οργάνωση. Όλη η ιστορία του αιγυπτιακού σχεδίου εκτυλίχτηκε στα ΜΜΕ. Εμείς θέλουμε την κατάπαυση του πυρός πιο πολύ από το Ισραήλ, αλλά θέλουμε επίσης να σταματήσουν όλες οι μορφές της ισραηλινής επίθεσης, όπως ο αποκλεισμός της Γάζας.

Εύλογα το επίκεντρο της προσοχής βρίσκεται στη Γάζα. Τι συμβαίνει όμως στη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ, αλλά και μέσα στο Ισραήλ. Οργανώνονται σημαντικές κινητοποιήσεις ενάντια στην επίθεση στη Γάζα;

Βεβαίως. Κάθε μέρα γίνονται διαδηλώσεις τόσο στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όσο και μέσα στο Ισραήλ. Σας υπενθυμίζω ότι η επίθεση ξεκίνησε στη Δυτική Όχθη όπου το Ισραήλ δολοφόνησε 27 Παλαιστίνιους. Σήμερα στη διαδήλωση στη Ραμάλα όλος ο κόσμος φώναζε «δεν θ’ αφήσουμε τη Γάζα να μείνει μόνη.

Τις προάλλες άκουσα στο Al Jazeera έναν εκπρόσωπο της Χαμάς να λέει ότι η ισραηλινή επίθεση δολοφονεί τη «λύση των δύο κρατών» (two states solution). Πιστεύετε ότι η λύση των δύο κρατών είναι ακόμα εφικτή;

Δεν είμαι σίγουρος. Ο στόχος του Νετανιάχου είναι να σκοτώσει τη «λύση των δύο κρατών». Και οι ΗΠΑ του το επιτρέπουν. Το Ισραήλ δεν θέλει ούτε τη «λύση των δύο κρατών» ούτε τη «λύση του ενός κράτος». Το Ισραήλ δεν θέλει καμία λύση. Αυτό που επιδιώκει είναι η συνέχιση του συστήματος του απαρτχάιντ σε βάρος των Παλαιστινίων.

Και οι Παλαιστίνιοι; Στη συγκυρία της ισραηλινής επίθεσης, γίνεται πιο πιθανός ο στόχος της επανένωσης όλων των δυνάμεων του παλαιστινιακού εθνικού κινήματος;

Αυτός είναι ο στόχος μας. Εμείς ως Παλαιστινιακή Εθνική Πρωτοβουλία παλεύουμε για την ενότητα εδώ και δώδεκα χρόνια. Η τελευταία συμφωνία συμφιλίωσης στη Γάζα αποτελεί αποτέλεσμα των προσπαθειών επανένωσης. Θα συνεχίσουμε σταθερά σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Η ισραηλινή επίθεση μπορεί να συμβάλει στην επανένωση με τον εξής τρόπο: Η Αντίσταση απέδειξε ότι έχει τη δυνατότητα να σταθεί όρθια απέναντι στο Ισραήλ. Επομένως, όσοι ονειρεύονταν την καταστροφή της Χαμάς καταλαβαίνουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει. Ακόμα και όσοι ανταγωνίζονται τη Χαμάς, όπως η Φατάχ, θα πρέπει να μοιραστούν την εξουσία μαζί τους στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού συστήματος. Δεν χρειαζόμαστε ένα μονοκομματικό κράτος, είτε της Χαμάς είτε της Φατάχ, αλλά ένα πλουραλιστικό σύστημα όπως συμβαίνει σε κάθε δημοκρατία. Χρειαζόμαστε ενιαία ηγεσία, γι’ αυτό η PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) πρέπει να ανοίξει σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Μετά την επίθεση στη Γάζα είναι μεγαλύτερες οι πιθανότητες επανένωσης.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα

Σέρτζιο Γιάχνι: Η εισβολή στη Γάζα, φυγή προς τα μπρος του Νετανιάχου

sergio

Δημοσιεύτηκε στο left.gr στις 18/7/2014

Το left.gr συνομίλησε με τον ισραηλινό ακτιβιστή Σέρτζιο Γιάχνι, διευθυντή του Εναλλακτικού Κέντρου Πληροφόρησης στην Ιερουσαλήμ. Το Εναλλακτικό Κέντρο Πληροφόρησης είναι μια κοινή αραβοϊσραηλινή οργάνωση που ιδρύθηκε το 1984. Αγωνίζεται σθεναρά ενάντια στην κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ. Πρωταγωνιστεί στο ισραηλινό αντιπολεμικό κίνημα.

Γιατί η κυβέρνηση Νετανιάχου αποφάσισε χτες βράδυ την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Γάζα; Γιατί η χερσαία εισβολή αυτή τη στιγμή;

Αν σκεφτούμε το ζήτημα με τη λογική της ισραηλινής κυβέρνησης, θα διαπιστώσουμε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από την χερσαία επέμβαση. Εδώ κι ένα μήνα η κυβέρνηση είναι επικεντρωμένη στην εξουδετέρωση της Χαμάς στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Μπήκαν σε ένα πλαίσιο στο οποίο τελικά δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση από την επέκταση του πολέμου στη Γάζα. Η κυβέρνηση αυτή τη στιγμή επιχειρεί φυγή προς τα μπρος για να αποφύγει την πίεση των ακροδεξιών στοιχείων της.

Δηλαδή δεν υπάρχουν πραγματικοί στρατιωτικοί στόχοι της επιχείρησης; Μόνο οι πολιτικοί ελιγμοί οδήγησαν στη χερσαία εισβολή;

Αυτή είναι η πιο λογική εξήγηση τούτη τη στιγμή. Τι ακριβώς προσπαθεί να πετύχει το Ισραήλ στη Γάζα; Ποιος είναι ο στόχος του πολέμου; Κανείς δεν ξέρει. Πρόκειται για έναν πολιτικό ελιγμό που συνδέεται στενά με την κατάσταση στο εσωτερικό της κυβέρνησης, δηλαδή την αντιπαράθεση μεταξύ δεξιών και ακροδεξιών. Όλοι γνωρίζουν ότι η στρατιωτική εικόνα στο τέλος του πολέμου θα είναι παρόμοια με εκείνην της αρχής του.

Από αυτά που μόλις είπατε, καταλαβαίνω ότι δεν θεωρείτε πιθανό να καταφέρει το IDF (ισραηλινός στρατός) μια αξιοσημείωτη συρρίκνωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της Χαμάς, μέσω της καταστροφής των τούνελ και των αποθηκών όπλων.

Για να πληγεί πραγματικά η Χαμάς, θα πρέπει να γίνουν στρατιωτικές επιχειρήσει σε πυκνά κατοικημένες περιοχές, όπως η Ράφα. Κάτι τέτοιο όμως θα σήμαινε βαρύ ανθρώπινο και πολιτικό κόστος. Φαίνεται λοιπόν ότι είναι πιο πιθανό οι όποιες επιχειρήσεις να περιοριστούν στη μεθόριο. Επομένως, τα αποτελέσματα δεν θα είναι εντυπωσιακά.

Είναι αλήθεια ότι το βασικό πρόβλημα του Νετανιάχου είναι η άνοδος του κόμματος του υπουργού Εξωτερικών Λίμπερμαν (ΣτΣ πρόκειται για το Γισραέλ Μπεϊτέινου, που άνετα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φασιστικό), το οποίο μπορεί στις επόμενες εκλογές να βγει στην πρώτη θέση;

Το μεγάλο πρόβλημα του Νετανιάχου δεν είναι μελλοντικό, αλλά σημερινό. Με τη διάσπαση του Λικούντ, το κόμμα του Νετανιάχου είναι τώρα μικρότερο από αυτό του υπουργού Οικονομικών Γιαΐρ Λαπίντ (ΣτΣ πρόκειται για το κεντρώο Γιες Ατίντ). Αλλά και μέσα στο Λικούντ έχει διαμορφωθεί ακροδεξιά πλειοψηφία. Ο Νετανιάχου ως πρόσωπο μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, αλλά είναι πιθανό να χάσει σύντομα το κοινοβουλευτικό παιχνίδι. Ο βασικός φόβος του είναι η ένωση της δεξιάς πτέρυγας του Λικούντ με το κόμμα του Λίμπερμαν.

Ποια είναι η αντίδραση της ισραηλινής κοινωνίας απέναντι στο νέο πόλεμο με τους Παλαιστίνιους; Είναι αλήθεια ότι η μεγάλη πλειονότητα των Ισραηλινών τον υποστηρίζει;

Προς το παρόν, η μεγάλη πλειονότητα των Ισραηλινών υποστηρίζει τη στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα. Είναι πολύ ισχυρή αποδοχή των κυβερνητικών επιλογών. Από την άλλη, ισχυροποιείται το στρατόπεδο της ειρήνης. Έχουν οργανωθεί διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στο Τελ Αβίβ, την Ιερουσαλήμ, τη Χάιφα και αλλού. Προγραμματίζουμε επίσης μια μεγάλη διαδήλωση αυτό το Σάββατο. Το κίνημα συνεχίζει τη δράση του παρά το έχει δεχτεί πολλές βίαιες επιθέσεις από ακροδεξιούς εθνικιστές.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

 

Περισσότερα

Ζιλμπέρ Ασκάρ: Ένας συνολικός συμβιβασμός ΗΠΑ – Ιράν δεν είναι απίθανος

arton2585-e559f

Από τα Ενθέματα της Αυγής της 30/3/2012

Ο Ζιλμπέρ Ασκάρ είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Λονδίνου (SOAS). Έχει γράψει πολλά βιβλία γι ατηΜέση Ανατολή. Από τη δεκαετία του ’70 συμμετέχει ενεργά στη ριζοσπαστική Αριστερά. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο Χάιντεραμπαντ της Ινδίας, στο περιθώριο του συνεδρίου «Δημοκρατία, Σοσιαλισμός και οράματα για τον 21ο αιώνα».

Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στον συριακό εμφύλιο, ιδιαίτερα μετά τη Σύνοδο της Γενεύης;

Η Σύνοδος ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Το καθεστώς Άσαντ δεν έχει διάθεση για παραχωρήσεις. Από τη στιγμή που το Ιράν αποφάσισε, πριν ένα χρόνο, να παρέμβει ευθέως στον εμφύλιο βγάζοντας τον Άσαντ από τη δύσκολη θέση, η ισορροπία δυνάμεων έχει αλλάξει υπέρ του καθεστώτος. Οι κυβερνητικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση και κατέλαβαν μια σειρά περιοχές. Επιπλέον, η αποδοχή από τις ΗΠΑ της συμβιβαστικής ρωσικής πρότασης για τα χημικά έγινε αντιληπτή από το καθεστώς ως νομιμοποίησή του, τρόπον τινά, από την Ουάσιγκτον. Ο Άσαντ πήγε λοιπόν στη Σύνοδο από θέση ισχύος. Η αντιπολίτευση πήγε για πολιτικούς λόγους, θεωρώντας ότι μια ενδεχόμενη απουσία της θα έδινε επιχειρήματα στο καθεστώς, ενώ η παρουσία της στη Γενεύη θα το εξέθετε.

Όντως έτσι εξελίχθηκαν τα πράγματα: το καθεστώς εμφανίστηκε αδιάλλακτο, σε βαθμό που ακόμα και ο μεσολαβητής του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου Λάκνταρ Ιμπραχίμι έφτασε να δηλώσει ότι ο Άσαντ δεν επιθυμεί συμβιβασμό. Από την όλη διαδικασία της Γενεύης, οι Αμερικάνοι οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι αν δεν αλλάξει ο συσχετισμός στο πεδίο της μάχης δεν πρόκειται να επιτευχθεί συμβιβασμός. Γιατί εξαρχής οι ΗΠΑ στη Συρία επιθυμούσαν μια πολιτική διευθέτηση της κρίσης, κι όχι μια κατάρρευση του κράτους, όπως έγινε στο Ιράκ και τη Λιβύη. Φοβούνται πολύ ότι μια τέτοια κατάρρευση θα απειούσε τα δικά τους συμφέροντα αλλά και των συμμάχων τους στην περιοχή (Ισραήλ, Σ. Αραβία κτλ). Για να γίνει εφικτός ο συμβιβασμός, πρέπει να απομακρυνθεί μεν η οικογένεια Άσαντ από την εξουσία, αλλά να διασφαλιστεί η συνέχεια του κράτους. Η ανάλυση ότι η αλλαγή στο πεδίο της μάχης θα ανοίξει τον δρόμο στον συμβιβασμό, μπορεί να εξηγήσει τις πληροφορίες ότι η αντιπολίτευση ετοιμάζει αντεπίθεση με την επιμελητειακή υποστήριξη των ΗΠΑ.

Το τελευταίο διάστημα έχουμε και μάχες μεταξύ διαφορετικών ομάδων της αντιπολίτευσης. Τι ακριβώς συμβαίνει; Επιχειρεί μέρος της αντιπολίτευσης να διώξει την Αλ Κάιντα από τη Συρία;

Η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Η επίθεση έγινε εναντίον του ISIL (Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε). Το ISIL όμως δεν αναγνωρίζεται από τον διάδοχο του Μπιν Λάντεν Ζαουάχρι ως το franchise της Αλ Κάιντα στη Συρία. Ο Ζαουάχρι αναγνωρίζει το Μέτωπο Αλ Νούσρα, το οποίο συμμετείχε στην επίθεση στο ISIL. Την ίδια στιγμή δρα το Ισλαμικό Μέτωπο, οργάνωση-ομπρέλα που περιλαμβάνει δυνάμεις από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα μέχρι τους σαλαφίτες και χρηματοδοτείται από το Κατάρ. Επίσης, υπάρχουν μια σειρά μικρότεροι συνασπισμοί, όπως το Επαναστατικό Μέτωπο. Η επίσημη αντιπολίτευση χρηματοδοτείται από τη Σαουδική Αραβία. Η αντιπαλότητα μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας επηρεάζει τη συριακή κατάσταση, όπως ακριβώς και στην Αίγυπτο. Η εικόνα είναι σύνθετη, λοιπόν. Από τη μεριά τους οι ΗΠΑ είδαν στην επίθεση στο ISIL τη διάθεση της αντιπολίτευσης να συγκρουστεί με τους πλέον ακραίους ισλαμιστές, πράγμα που αποφεύγει το καθεστώς. Το καθεστώς επιλέγει σταθερά να επιτίθεται σε πιο μετριοπαθείς δυνάμεις. Το γενικό πλαίσιο πάντως είναι ότι η άνευ προηγουμένου βία του Άσαντ, που ισοπεδώνει ολόκληρες πόλεις, έχει οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή. Η Συρία μοιάζει με τη Γερμανία στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου – μόνο που τη Γερμανία την είχαν καταστρέψει οι Σύμμαχοι, και όχι η ίδια η κυβέρνηση της. Πρόκειται για τρέλα. Από όποια αριστερή ή ανθρωπιστική οπτική κι αν δει κανείς το ζήτημα, αυτός ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει τώρα. Ειδικά για τις προοδευτικές δυνάμεις, ο τερματισμός του πολέμου και η πτώση του καθεστώτος είναι απαραίτητες συνθήκες για να βγουν ξανά μπροστά.

Το μόνο θετικό φαίνεται να είναι το ότι τελικά ο πόλεμος μάλλον δεν επεκτείνεται στον Λίβανο.

Ο βασικός λόγος είναι ότι καμιά από τις βασικές δυνάμεις του Λιβάνου δεν έχει συμφέρον να ξεκινήσει έναν πόλεμο. Ο φιλοδυτικός συνασπισμός 14 Μάρτη (υπό τον Χαρίρι) γνωρίζει ότι η Χεζμπολά είναι πολύ πιο ισχυρή στρατιωτικά απ’ αυτόν. Επομένως δεν πρόκειται να ξεκινήσει ένοπλη σύγκρουση. Από την άλλη, η Χεζμπολά δεν θέλει τον εμφύλιο γιατί ήδη εμπλέκεται στη Συρία κι έχει το Ισραήλ στην πλάτη της. Εάν αρχίσει πόλεμος στον Λίβανο, η Χεζμπολά θα πρέπει να απαγκιστρωθεί από την Συρία. Επιπλέον, η άνοδος του Ροχάνι στην ηγεσία του Ιράν, ανάγκασε τον ανώτατο άρχοντα της χώρας Χαμεμεΐ να δεχτεί μια στροφή της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής, εγκαταλείποντας τη σκληρή γραμμή Αχμαντινετζάν. Εξέλιξη που συνδέεται βέβαια με τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης. Στην εκλογή Ροχάνι, η κυβέρνηση Ομπάμα είδε την ευκαιρία που έψαχνε για να εφαρμόσει τον αρχικό της σχεδιασμό, δηλαδή να διαπραγματευτεί κάποια συμφωνία με το Ιράν. Αυτός ο σχεδιασμός είχε παγώσει μετά την καταστολή του «Πράσινου Κινήματος» της ιρανικής αντιπολίτευσης το 2009. Η προσέγγιση ΗΠΑ-Ιράν εξοργίζει το Ισραήλ, που επιμένει στη γραμμή της σύγκρουσης.

Ως πού μπορεί να φτάσει αυτή η προσέγγιση Μπορεί να καταλήξει σε μια συνολική διευθέτηση των ζητημάτων της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας;

Δεν είναι απίθανο. Το Συριακό είναι ένα από τα ζητήματα που διχάζουν τις δύο χώρες. Ο συριακός εμφύλιος όμως στοιχίζει δισεκατομμύρια στο Ιράν, μιας και το καθεστώς Άσαντ δεν έχει πλέον δικά του εισοδήματα. Επιπλέον, οι κυρώσεις δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα στην ιρανική οικονομία. Ο Ροχάνι και οι άνθρωποί του θα ήθελαν να απαλλαγούν από το συριακό βάρος, αν διασφάλιζαν βέβαια τα στρατηγικά συμφέροντα του Ιράν. Επομένως, θα μπορούσαν να συζητήσουν έναν συμβιβασμό, τον οποίο έτσι κι αλλιώς αναζητούν οι ΗΠΑ.

Ως συνήθως, το Ισραήλ προσπαθεί να δυναμιτίσει κάθε προσπάθεια συμβιβασμού στη Μέση Ανατολή.

Όντως. Μην ξεχνάτε ότι στο Ισραήλ κυβερνάει μια ακροδεξιά συμμαχία. Σαν να συμμετείχε στη δικιά σας κυβέρνηση η Χρυσή Αυγή μαζί με τη δεξιά πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας… Ο υπουργός Εξωτερικών Λίμπερμαν είναι ανοιχτά ρατσιστής και φασίστας. Εδώ και χρόνια η ισραηλινή κυβέρνηση πιέζει για να εξαπολυθεί πόλεμος στο Ιράν. Οι New York Times αποκάλυψαν ότι λίγους μήνες πριν το τέλος της θητείας του Μπους, το Ισραήλ ζήτησε πράσινο φως για να επιτεθεί στο Ιράν. Το επιχείρημα των Ισραηλινών ήταν να τους δοθεί η ευχέρεια να δημιουργήσουν τετελεσμένα πριν αλλάξει η κατάσταση στον Λευκό Οίκο. Ο Μπους αρνήθηκε, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να διεξάγουν πόλεμο εναντίον του Ιράν. Το Ιράκ αποτέλεσε γι’ αυτές καταστροφική ήττα, μεγαλύτερη κι απ’ αυτή του Βιετνάμ, δεδομένου των πολιτικών διακυβευμάτων στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ έχουν αποδυναμωθεί στην περιοχή και το Ιράν δεν είναι μικρή χώρα. Το Ισραήλ συνεχίζει να πιέζει γι’ αυτόν τον πόλεμο τον οποίο οι ΗΠΑ δεν θέλουν. Φτάνουμε λοιπόν στην αντιπαράθεση Ομπάμα-Νετανιάχου, την οποία δεν μπαίνουν στον κόπο καν να κρύψουν. Βέβαια υπάρχουν όρια: η κυβέρνηση Ομπάμα μπορεί να αντιστέκεται στην ισραηλινή πίεση, αλλά δεν είναι αρκετά τολμηρή για να επιβάλει στο Ισραήλ αλλαγή πολιτικής για το Παλαιστινιακό.

Τις προάλλες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους από το Κατάρ. Ο Μόρσι έπεσε και ο Ερντογάν αντιμετωπίζει κύμα διαδηλώσεων. Το Κατάρ και η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι πια στη γωνία στον αραβικό-ισλαμικό κόσμο;

Το Κατάρ διέπραξε ύβριν μετά το 2011. Το Κατάρ και η Αδελφότητα θεώρησαν ότι είχε φτάσει η ώρα τους. Οι δυνάμεις της Αδελφότητας προωθούνταν παντού και το Κατάρ τις χρηματοδοτούσε αφειδώς. Αλλά υπήρξε ισχυρό κύμα αντίστασης εναντίον και των δύο. Στη Λιβύη οι Αδελφοί ηττήθηκαν. Στην Αίγυπτο, το πραξικόπημα που με την αμέριστη στήριξη της Σαουδικής Αραβίας, έριξε τον Μόρσι, αποτέλεσε βαρύτατο πλήγμα για το Κατάρ. Οι εξελίξεις αυτές συνδέονται με την απόφαση του εμίρη του Κατάρ σεΐχη Χαμάντ να παραδώσει την εξουσία στον γιο του, πράγμα ασυνήθιστο για τις μοναρχίες του Κόλπου. Όμως, η μεταβίβαση της εξουσίας δεν είναι αρκετή για τους Σαουδάραβες που θέλουν πλήρη ευθυγράμμιση του Κατάρ στην πολιτική τους.
Ποια είναι τώρα η διαφορά μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας; Η Σαουδική Αραβία κρατάει σταθερά το ρόλο μιας συντηρητικής αντιδραστικής δύναμης. Όταν άρχισαν οι αραβικές εξεγέρσεις, η αυτόματη στάση των Σαουδαράβων ήταν να υποστηρίξουν τα καθεστώτα. Είχαν μάλιστα οργιστεί με την ανατροπή του Μουμπάρακ και κατηγόρησαν τις ΗΠΑ για το ότι είχε επιτρέψει στον αιγυπτιακό στρατό να το πράξει. Το Κατάρ εκφράζει μια διαφορετική γραμμή. Το Κατάρ, λόγω και της ένταξης του εμίρη στην Αδελφότητα, επέλεξε τη γραμμή της ενσωμάτωσης των εξεγέρσεων, όχι της σύγκρουσης μαζί τους. Όταν η Ουάσιγκτον αντιλήφθηκε ότι η αναταραχή δεν μπορούσε να σταματήσει, προσχώρησε στη γραμμή της ενσωμάτωσης, συνάπτοντας συμμαχία με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα με τη μεσολάβηση του Κατάρ. Η αποτυχία της Αδελφότητας κλόνισε το Κατάρ. Η Ουάσιγκτον δεν έχει εγκαταλείψει πλήρως τη γραμμή σύμπλευσης με την Αδελφότητα. Εμφανίζεται ενοχλημένη από την αιματηρή καταστολή των Αδερφών στην Αίγυπτο. Θα προτιμούσε έναν συμβιβασμό μεταξύ Μόρσι και στρατού, θεωρώντας ότι η σύγκρουση μακροπρόθεσμα θα αποσταθεροποιήσει την Αίγυπτο. Ίσως έχουν δίκιο. Η κατάσταση στην Αίγυπτο παραμένει πολύ ασταθής και ο στρατηγός Σίσι δεν είναι το τέλος του δρόμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε ένα ξαφνικό κύμα απεργιών σε όλους του τομείς. Το αιγυπτιακό καζάνι εξακολουθεί να βράζει.

Γιατί πιστεύετε ότι ο Σίσι δεν είναι το τέλος του δρόμου για την Αίγυπτο;

Ο Σίσι είχε πολλές αμφιβολίες για το αν θα έπρεπε να είναι υποψήφιος για την προεδρία. Θα προτιμούσε να κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο. Κινδυνεύει να χάσει τις ασφαλείς θέσεις του αρχηγού του στρατού και του υπουργού Άμυνας χάριν της επισφαλούς θέσης του Προέδρου της Δημοκρατίας. Είναι αναγκασμένος όμως να το κάνει, γιατί δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για το κατεστημένο – πόσο μάλλον όταν ο αριστερός νασερικός Σαμπάχι έχει ήδη ανακοινώσει τη δικιά του υποψηφιότητα. Μια εκλογή Σαμπάχι θα ήταν αδιανόητη για τις ελίτ, όχι μόνο της Αιγύπτου αλλά όλης της περιοχής. Ο Σίσι θα εκλεγεί λοιπόν, αλλά θα καεί όπως οι προηγούμενοι πρόεδροι που ακολούθησαν τον Μουμπάρακ. Οι βασικές αιτίες που πυροδότησαν τις αραβικές εξεγέρσεις ήταν κοινωνικές και οικονομικές. Όσοι ακλουθούν τις ίδιες πολιτικές που κυριαρχούσαν πριν τους ξεσηκωμούς, είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν. Δεν μπορεί να βρεις διέξοδο από την κρίση ακολουθώντας την πολιτική που σε οδήγησε σε αυτήν. Χρειάζεσαι ριζοσπαστική αλλαγή.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα

Γιατί δεν θυμώνουμε με τη σφαγή στη Συρία;

syr

Από το Δελτίο Θυέλλης που κυκλοφορεί

Όσο περνάει ο καιρός, ο εμφύλιος στη Συρία γίνεται πιο αιματηρός, με τους νεκρούς να ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες –πιθανόν να ξεπερνούν τις 100.000. Στο πεδίο της μάχης η κατάσταση είναι μάλλον στάσιμη, αφού η επέμβαση της Χεσμπολά στο πλευρό του Άσαντ, ανέκοψε την προώθηση της ένοπλης αντιπολίτευσης. Όμως, πλέον και η αντεπίθεση του καθεστώτος έχει ανακοπεί από τους αντάρτες. Μια ενδεχόμενη δυτική επιδρομή θα πρέπει προς το παρόν να αποκλειστεί, αφού ο Άσαντ έχει αποδεχτεί τη διαδικασία καταστροφής των χημικών όπλων που διαθέτει. Το σκηνικό γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο λόγω των συγκρούσεων ακραίων ισλαμιστών, συνδεόμενων με την Αλ Κάιντα, με τους Κούρδους καθώς και με δυνάμεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA). Με δεδομένα λοιπόν ότι στο πεδίο τη μάχης δεν βγαίνει προ το παρόν νικητής και ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες της Γενεύης δεν έχουν καν αρχίσει, η σφαγή στη Συρία θα συνεχιστεί αμείωτη.
Η πολιτική κατάσταση της Συρίας είναι λίγο-πολύ γνωστή. Γνωστό επίσης και το μέγεθος της σφαγής, που εξελίσσεται σε μια από τις πιο μεγάλες σφαγές στην Ιστορία της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον Πόλεμο των 6 Ημερών είχαν σκοτωθεί όχι παραπάνω από 15.000 άτομα και στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 όχι παραπάνω από 20.000. Γύρω στις 20.000 υπολογίζονται και οι νεκροί από την ισραηλινή επέμβαση στο Λίβανο το 1982. Και σε άλλη κλίμακα βέβαια η αμερικάνικη εισβολή στο Ιράκ το 2003 με τους νεκρούς να υπολογίζονται μεταξύ 600.000 κι 1.000.000.
Το θέμα είναι λοιπόν είναι γιατί εμείς, οι άνθρωποι της Αριστεράς, του αναρχικού χώρου, του αντιπολεμικού κινήματος εν γένει, δεν θυμώνουμε (πλην ορισμένων εξαιρέσεων) με όσα συμβαίνουν στη Συρία; Και δεν εννοώ τον κατά μόνας θυμό μπροστά στις οθόνες του υπολογιστή ή της τηλεόρασης. Αναφέρομαι στο συλλογικό θυμό, έτσι όπως αυτός εκφράζεται στις διαδηλώσεις, στο δημόσιο λόγο, αλλά και στις συζητήσεις των αγωνιστών/τριών. Αυτός ο συλλογικός θυμός για τη Συρία είναι που λείπει. Και θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνει αυτό, από τη στιγμή που οι αντιπολεμικές μας ευαισθησίας και η ανθρωπιά μας δεν είναι μόνο διακηρυγμένες, αλλά πολλές φορές ακόμα και με κόστος εκφρασμένες.
Μια πρώτη εξήγηση είναι ότι στον πόλεμο της Συρίας δεν εμπλέκονται άμεσα οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Επιπλέον, ο βασικός υπαίτιος της αιματοχυσίας είναι ο «αντιιμπεριαλιστής» Άσαντ, ο οποίος έχει ξεπεράσει σε βαρβαρότητα ακόμα και τον πατέρα του. Ο Σύρος δικτάτορας λόγω της αλαζονικής αδιαλλαξίας τού έχει καταταχτεί στο αντιαμερικανικό μπλοκ της Μέσης Ανατολής και έχει βοηθήσει τις δύο τελευταίες δεκαετίες παλαιστινιακές αντιστασιακές οργανώσεις –μην ξεχνάμε όμως ότι στη δεκαετία του ’70 ο πατήρ Άσαντ κατέσφαξε τους Παλαιστίνιους στον Λίβανο. Από τη στιγμή λοιπόν που ο Άσαντ θεωρείται «αντιαμερικάνος» μια ορισμένη Αριστερά μπορεί και να φανεί διατεθειμένη να «κάνει τα στραβά μάτια» στα εγκλήματά του και να θέσει σε δεύτερη μοίρα τη συριακή σφαγή. Είναι η ίδια Αριστερά που αρνείται να απογαλακτιστεί από το μπρεζνιεφικό παρελθόν της κι επιμένει να βλέπει φασματικά «προοδευτικά αντιιμπεριαλιστικά» καθεστώτα εκεί που δεν υπάρχουν παρά αιμοσταγείς δικτατορίες.
Φοβάμαι ότι η ιδεοληπτική εθελοτυφλία της μπρεζνιεφογενούς Αριστεράς δεν μπορεί να αποτελέσει από μόνη της επαρκή εξήγηση. Πρώτα απ’ όλα η ίδια έλλειψη συλλογικού θυμού που παρατηρούμε στην περίπτωση της Συρίας, είχε σημειωθεί στις καθ’ όλα «δυτικές» επεμβάσεις στη Λιβύη και το Μάλι. Επιπλέον, υπάρχει και η «άλλη» Αριστερά, η Αριστερά που δεν χωρίζει τους τυράννους σε καλούς και κακούς. Εκείνη η ριζοσπαστική κι ελευθεριακή Αριστερά που επανειλημμένως έχει αποδείξει ότι έχει το σθένος να λέει δημόσια αυτό που πιστεύει, χωρίς να λαμβάνει υπόψη το όποιο «πολιτικό κόστος», γιατί δεν εκφράζει το συλλογικό θυμό της.
Μια εξήγηση για αυτήν την ελευθεριακή και ριζσοσπαστική Αριστερά, θα μπορούσε να είναι η συμμετοχή φανατικών ισλαμιστών στη συριακή αντιπολίτευση, πράγμα που εμποδίζει την ταύτιση μαζί της. Εντούτοις, οι φανατικοί ισλαμιστές υπήρξαν βασική συνιστώσα των ανταρτών του Ιράκ, χωρίς το γεγονός αυτό να αποτρέψει κανέναν να διαδηλώσει εναντίον του πολέμου. Επομένως, οι ισλαμιστές δεν είναι η αποκλειστική αιτία.
Φοβάμαι ότι συμβαίνει κάτι άλλο. Βυθιζόμενοι ολοένα και πιο βαθιά στη μνημονιακή απελπισία, η προσοχή μας στρέφεται όλο και λιγότερο στον έξω κόσμο. Αντιμέτωποι με τη δικιά μας συλλογική καταστροφή και τα προσωπικά (υπαρξιακά πλέον) προβλήματά μας έχουμε όλο και λιγότερο χώρο περισσευούμενου για τους άλλους, τους απ’ έξω. Η Συρία μας νοιάζει λίγο, όπως ακριβώς λίγο μάς νοιάζει πλέον τι συμβαίνει σε χώρες πιο κοντινές πολιτικά, όπως η Ιταλία ή η Ισπανία. Ο έξω κόσμος χάνει τη σημασία του. Ως κοινωνία στο σύνολό της, όλο και περισσότερο, περιοριζόμαστε στον εσώκλειστο κόσμο του μνημονιακού αδιεξόδου.
Κι όμως… Ο μόνος τρόπος να αποδράσουμε είναι να συναντηθούμε με αυτούς  τους απ’ έξω.

Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα

Ζιλμπέρ Ασκάρ: Δεν είναι εφικτός τώρα ένας συμβιβασμός στη Συρία

arton2585-e559f

Από την Εποχή της 6/10/2013

Ο Ζιλμπέρ Ασκάρ διδάσκει διεθνείς σχέσεις στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου

Γιατί οι ΗΠΑ αποφάσισαν, τελικά, να μην επέμβουν στρατιωτικά στη Συρία;

Γιατί από την αρχή δεν έβλεπαν με ενθουσιασμό την προοπτική της στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία. Δεν ισχύει ο ισχυρισμός ότι έψαχναν ένα πρόσχημα για να βομβαρδίσουν τον Άσαντ. Αν όντως το ήθελαν, θα το είχαν κάνει εδώ και καιρό. Άλλωστε, επανειλημμένα έχουν δηλώσει ότι δεν θέλουν να επέμβουν, όπως και δεν θέλουν την κατάρρευση του καθεστώτος. Από τη στιγμή όμως που ο Ομπάμα είχε δηλώσει ότι το ζήτημα της χρήσης χημικών όπλων αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για τις ΗΠΑ, ήταν αναγκασμένες να κάνουν κάτι. Διακυβευόταν πλέον η αξιοπιστία των ΗΠΑ. Κατά συνέπεια, η Δύση ήταν αναγκασμένη να απειλήσει με στρατιωτική επέμβαση.  Επειδή ακριβώς από την αρχή δεν ήταν ενθουσιώδεις με την προοπτική της στρατιωτικής επέμβασης, οι ΗΠΑ δέχτηκαν με ανακούφιση το ρωσικό σχέδιο συμβιβασμού. Όπως ακριβώς το δέχτηκε και το συριακό καθεστώς.

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την έλλειψη ενθουσιασμού, από τη στιγμή που το καθεστώς Άσαντ είναι ο βασικός σύμμαχος του Ιράν, δηλαδή του κύριου αντίπαλου των ΗΠΑ στην περιοχή, και βασικός υποστηρικτής της Χεζμπολά, δηλαδή ενός από τους κύριους εχθρούς του Ισραήλ;

Θα δείτε ότι ανάλογη στάση κρατάει και το Ισραήλ. Όταν η προοπτική των βομβαρδισμών ήταν ακόμα ανοιχτή, οι New York Times δημοσίευσαν ένα άρθρο που αποτύπωνε τις προσεγγίσεις της ισραηλινής πλευράς. Εκεί οι Ισραηλινοί δήλωναν ότι θα υποστήριζαν τους βομβαρδισμούς, στο βαθμό που δεν θα μεταβαλλόταν ο συσχετισμός δυνάμεων.  Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν θέλουν να πέσει το καθεστώς Άσαντ, γιατί φοβούνται  περισσότερο αυτό που μπορεί να το αντικαταστήσει , απ’ όσο  φοβούνται το ίδιο το καθεστώς.

Φοβούνται τον έλεγχο της Συρίας από τους ισλαμιστές ή φοβούνται οποιοδήποτε καινούργιο καθεστώς;

Φοβούνται ότι το χάος και  αποσταθεροποίηση θα οδηγήσουν στο άγνωστο. Ας αναλογιστούμε ότι τις  τελευταίες δεκαετίες τα πιο ασφαλή σύνορα του Ισραήλ είναι αυτά με τη Συρία. Από αυτή τη σκοπιά, έχουν εμπιστοσύνη στον Άσαντ. Αν καταρρεύσει το καθεστώς, θα βρεθούν αντιμέτωποι με το άγνωστο.  Γι’ αυτό οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει ότι δεν επιθυμούν την πτώση του καθεστώτος, αλλά ένα συμβιβασμό, όπου ο Άσαντ θα φύγει από την εξουσία, και το καθεστώς, που θα παραμείνει, θα διαπραγματευτεί με μέρος της αντιπολίτευσης.

Πέρα από την ανάγκη για σταθερότητα στη Συρία, θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε τη στάση των ΗΠΑ ως έκφραση μιας ορισμένης απεμπλοκής τους από τη Μέση Ανατολή και επαναπροσανατολισμού τους προς τον Ειρηνικό;

Γνωρίζω αυτή τη θεωρία, αλλά τη θεωρώ εσφαλμένη. Όταν λέμε «Ειρηνικός» εννοούμε «Κίνα». Η Μέση Ανατολή είναι στρατηγικά απαραίτητη στη σχέση των ΗΠΑ με την Κίνα.  Η Κίνα είναι δυνάμει ο πιο απειλητικός αντίπαλος για τις ΗΠΑ. Η αχίλλειος φτέρνα όμως της Κίνας είναι η ενεργειακή εξάρτησή της. Η Κίνα εξαρτάται από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Όσο πιο πολύ εξαρτάται η Κίνα από το πετρέλαιό της, τόσο πιο σημαντική θα γίνεται η Μέση Ανατολή για τις ΗΠΑ. Δεν πρόκειται λοιπόν για έναν αμερικάνικο αναπροσανατολισμό. Αυτό που συμβαίνει είναι η υποχώρηση της αμερικάνικης ηγεμονίας. Οι λόγοι αυτής της υποχώρησης είναι πολλοί: η οικονομική κρίση, η άνοδος της Κίνας, καθώς και οι ήττες των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, με κύρια αυτή στο Ιράκ, που κατέληξε σε πραγματική καταστροφή. Στο Αφγανιστάν, μετά από δώδεκα χρόνια πολέμου, αναγκάζονται να διαπραγματευτούν με τους Ταλιμπάν. Οι ΗΠΑ έχουν δυνατότητα να καταστρέφουν χώρες, αλλά δεν μπορούν να τις ελέγξουν. Κατέστρεψαν το Ιράκ, αλλά δεν μπόρεσαν να το ελέγξουν. Τώρα η κυβέρνηση του Ιράκ είναι πιο κοντά στο Ιράν απ’ ότι είναι στις ΗΠΑ.

Πού οφείλεται αυτή η αδυναμία ελέγχου;

Σχετίζεται με την ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Στο Βιετνάμ οι ΗΠΑ είχαν ακόμα υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και μπορούσαν να συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό στρατευμάτων. Με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, η στρατιωτική θητεία έγινε αντιδημοφιλής και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την καταργήσει. Έκτοτε, η θητεία παραμένει αντιδημοφιλής και καμία κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να την επαναφέρει. Αν εξετάσετε τη στρατιωτική εικόνα των ΗΠΑ, θα διαπιστώσετε ότι σήμερα διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη δύναμη πυρός απ’ ό,τι την εποχή του Βιετνάμ. Αλλά είναι πολύ πιο αδύναμες σε ό,τι αφορά τον αριθμό των στρατιωτών. Για να ελέγξεις μια χώρα χρειάζεσαι στρατιώτες στο έδαφος. Όταν εισέβαλαν στο Ιράκ, πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ελέγξουν τη χώρα μόνο με εκατό χιλιάδες στρατιώτες, πράγμα αδύνατο.

Ποιος πιστεύετε ότι διέπραξε την επίθεση με χημικά όπλα στα προάστια της Δαμασκού; Ήταν ηθελημένη κίνηση του καθεστώτος, προβοκάτσια των αναρτών ή κάποιο λάθος;

Δεν μπορεί να αποκλειστεί η υπόθεση κάποιας δυσλειτουργίας τους καθεστώτος. Από την άλλη, στην περιοχή που έγινε η επίθεση, διεξάγονταν σκληρές μάχες. Οι κυβερνητικές δυνάμεις αντιμετώπιζαν σοβαρές δυσκολίες στην ανακατάληψη αυτού του σημαντικού προαστίου της Δαμασκού. Οπότε μια ηθελημένη ενέργεια δεν θα ήταν ασύμβατη με ένα καθεστώς που δεν έχει ενδοιασμούς. Υπάρχει βέβαια το αντεπιχείρημα της παρουσίας στη Δαμασκό των παρατηρητών του ΟΗΕ. Η απάντηση είναι ότι παρατηρητές του ΟΗΕ βρίσκονται διαρκώς στη Συρία, χωρίς να έχει καμία επίπτωση η παρουσία τους.  Νομίζω λοιπόν ότι απλά ήθελαν να ανακαταλάβουν την περιοχής και πιθανόν δεν υπολόγισαν σωστά τη δόση των χημικών. Υπενθυμίζω  ότι και άλλες φορές είχαν κάνει χρήση χημικών όπλων, δοκιμάζοντας την «κόκκινη γραμμή» του Ομπάμα. Αυτή τη φορά ξεπεράστηκαν τα όρια.

Μετά την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, χιλιάδες παρατηρητές του ΟΗΕ θα επιβλέψουν την καταστροφή των συριακών όπλων. Αυτή η παρουσία στο συριακό έδαφος θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο βήμα στην κατεύθυνση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η απόφαση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας Κέρι – Λαβρόφ, επόμενο βήμα της οποίας μάλλον θα είναι μια νέα συνδιάσκεψη στη Γενεύη. Από την αρχή οι ΗΠΑ πιέζουν τη Ρωσία για να πιέσει με τη σειρά της τη Συρία με στόχο έναν συμβιβασμό «τύπου Υεμένης», δηλαδή ασφαλής έξοδος του Άσαντ και μετά συμφωνία των αντιμαχόμενων πλευρών. Μέχρι τώρα η Ρωσία δεν ασκούσε αυτή την πίεση.

Γιατί όμως η Ρωσία επιμένει τόσο πολύ στον Άσαντ; Δεν θα μπορούσε να συμπεριλάβει σε έναν συμβιβασμό την απόλυτη διασφάλιση της στρατιωτικής παρουσίας της στη Συρία;

Πρώτον, χρησιμοποιεί τη Συρία ως χαρτί στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Δεύτερον, έχει μετατρέψει  το συριακό ζήτημα σε μέσο για την αναβάθμιση του διεθνούς κύρους της.  Ως ένα ορισμένο σημείο, παρατηρούμε την αποκατάσταση της ρωσικής αξιοπιστίας. Οι Ρώσοι έδρασαν αποτελεσματικά, γνωρίζοντας βέβαια ότι οι Αμερικάνοι δεν προέκριναν τη στρατιωτική επέμβαση.  Αν οι ΗΠΑ ήθελαν όντως να ρίξουν το καθεστώς, η Ρωσία δεν θα μπορούσε να κάνει πολλά.

Πέρα από το διεθνές γεωπολιτικό παιχνίδι, υπάρχει κι η πραγματικότητα στο πεδίο. Ποιοι είναι οι λόγοι της επίθεση των ισλαμιστών στις δυνάμεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, καθώς και του ανακοινωθέντος τους ότι δεν εκπροσωπούνται πλέον από το Εθνικό Συριακό Συμβούλιο;

Χωρίς να μπω σε κουραστικές λεπτομέρειες, αυτές οι κινήσεις αποτελούν προληπτικά μέτρα εναντίον ενός ενδεχόμενου συμβιβασμού τύπου Υεμένης.  Στην πραγματικότητα δεν στρέφονται μόνο εναντίον του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου, αλλά εναντίο των σχεδίων των ΗΠΑ. Η λογική είναι ότι «εμείς δεν θέλουμε να πάμε στη Γενεύη, το Συμβούλιο αποφάσισε να πάει, οπότε εμείς δηλώνουμε ότι δεν μας εκπροσωπεί. Κανένας δεν θα κάνει συμβιβασμούς με το καθεστώς στο όνομα μας».

Αυτές οι κινήσεις όμως δεν είναι και έκφραση της ισχυροποίησης των ακραίων ισλαμιστών λόγω της μαζικής προσέλευσης των ξένων τζιχαντιστών;

Στη Συρία δρουν δύο οργανώσεις με αναφορά στην Αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία καθώς και η Αλ Νούσρα. Απ’ όσα έχω ακούσει, δεν νομίζω ότι αυτές οι δύο οργανώσεις διαθέτουν περισσότερους από το 10% των ανταρτών.  Οι ξένοι μαχητές πηγαίνουν στο Ισλαμικό Κράτος, το οποίο όμως δεν υπέγραψε το ανακοινωθέν.  Το ανακοινωθέν υπογράφτηκε από την Αλ Νούσρα, τους σαλαφίτες του Συριακού Ισλαμικού Μετώπου, που ίσως να είναι και το 30% των ανταρτών, και ορισμένες μονάδες ισλαμιστικών τάσεων του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), οι οποίες δεν ανήκουν στη Μουσουλμανική Αδελφότητα.  Το ότι το υπέγραψαν αυτές οι μονάδες, δείχνει τη ριζοσπαστικοποίηση που συμβαίνει μέσα στις τάξεις του FSA. Το πραγματικό περιεχόμενο του ανακοινωθέντος δεν έχει να κάνει λοιπόν με κάποιο ιδεολογικό διαχωρισμό στη βάση της δημιουργίας ισλαμικού κράτους, αλλά με την απόρριψη της προοπτικής του συμβιβασμού με το καθεστώς.

Υπάρχει κάποια πιθανότητα να τελειώσει ο συριακός εμφύλιος πόλεμος σε ορατό χρονικό διάστημα;

Δεν πιστεύω ότι ένας συμβιβασμού τύπου Υεμένης είναι εφικτός στη Συρία. Στην Υεμένη δεν είχαμε τίποτα που να συγκρίνεται με την αιματοχυσία της Συρίας. Δεδομένης αυτής, καθώς και του χαρακτήρα του καθεστώτος, που στηρίζεται σε μια μειονοτική θρησκευτική ομάδα, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα συμβιβασμό που θα αφήσει άθικτο τον πυρήνα του καθεστώτος. Νομίζω ότι πολύ πιο πιθανό είναι να δούμε εξελίξεις λόγω της κούρασης της αλεβίτικης κοινότητας, που καταβάλλει βαρύ τίμημα για την υπεράσπιση του Ασαντ, και της οποίας εξαντλούνται οι εφεδρείες Μέχρι την επέμβαση της Χεζμπολά, το καθεστώς έχανε συνεχώς έδαφος. Γι’ αυτό το Ιράν και η Χεζμπολά αναγκάστηκαν να δράσουν, κάτι που δεν είναι προς όφελος της Χεζμπολά, αφού έτσι φθείρεται στρατιωτικά και αποδυναμώνεται πολιτικά στο εσωτερικό του Λιβάνου. Με τη Χεζμπολά στη Συρία, το καθεστώς πέρασε στην αντεπίθεση και ανακατέλαβε εδάφη.  Και αυτό όμως έχει τα όρια του, γιατί και η Χεζμπολά αρχίζει να εξαντλείται και δεν μπορεί να ανανεώσει τις δυνάμεις της. Μπορεί λοιπόν αυτή η κόπωση να οδηγήσει σε διάσπαση του καθεστώτος, με τον Άσαντ και τον σκληρό πυρήνα του καθεστώτος να παραμερίζονται, για να ανοίξει ο δρόμος σε μια συμφωνία με την αντιπολίτευση.

Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αλμπάνης

Περισσότερα