Δημοσιεύτηκε στο News247 τον Ιούλιο του 2023.
Με συνολικό ποσοστό 12,76% και 34 βουλευτές η ελληνική Ακροδεξιά πέτυχε μια ιστορική επιτυχία στις εκλογές του Ιουνίου. Ανάμεσα στα τρία ακροδεξιά κοινοβουλευτικά κόμματα (Σπαρτιάτες, Ελληνική Λύση και Νίκη) υπάρχουν αναμφίβολα σημαντικές διαφορές, με σημαντικότερη όλων το ότι οι Σπαρτιάτες συνιστούν το διάδοχο σχήμα της Χρυσής Αυγής.
Παρά τις διαφορές τους, και τα τρία κόμματα εντάσσονται στην ίδια ιδεολογική κοίτη, αυτήν του ρατσισμού, του εθνικισμού, της θρησκοληψίας, του κρατικού αυταρχισμού κι εντέλει του αντικοινοβουλευτισμού. Από τη σκοπιά λοιπόν της τοποθέτησής τους στο πολιτικό σύστημα και της επίδρασης που ασκούν στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου, τα τρία κόμματα λειτουργούν στην ίδια κατεύθυνση.
Ζήτημα με τρεις πτυχές
Για τη Νέα Δημοκρατία η άνοδος της ελληνικής Ακροδεξιάς παρουσιάζεται ως ζήτημα με τρεις πτυχές.
Η πρώτη πτυχή αφορά την άμεση εκλογική επίδραση της ενισχυμένης παρουσίας της Ακροδεξιάς. Αυτή η παρουσία προκαλεί προβλήματα στη Νέα Δημοκρατία. Σύμφωνα με το exit poll, η άνοδος της Ακροδεξιάς περιόρισε το εύρος της νίκης Μητσοτάκη στις εκλογές της 25ης Ιούνη.
Στο δεύτερο επίπεδο, αυτό δηλαδή της ατζέντας, η ισχυρή παρουσία της Ακροδεξιάς ρυμουλκεί το δημόσιο διάλογο σε αντιδραστική κατεύθυνση, ιδιαίτερα στα ζητήματα της μετανάστευσης και της καταστολής. Σε αυτά τα δύο ζητήματα η απήχηση της ρητορείας της Ακροδεξιάς είναι ευρύτερη από την εκλογική επιρροή της. Πολλές φορές δεν είναι διακριτή η διαφορά μεταξύ Δεξιάς και Ακροδεξιάς, με τη Νέα Δημοκρατία να υιοθετεί ολοένα και πιο σκληρές θέσεις.
Η τρίτη πτυχή έχει να κάνει με την ίδια την αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος. Από στιγμή που καταγράφεται μια ισχυρή παρουσία του χώρου στα δεξιά της ΝΔ, με διψήφιο ποσοστό και τριπλή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, αυτομάτως διαφοροποιείται η τοποθέτηση της Νέας Δημοκρατίας στον άξονα του πολιτικού συστήματος. Εμφανίζεται δηλαδή ως πιο «κεντρώο» κόμμα, ασχέτως με τις πολιτικές θέσεις που υιοθετεί στην πραγματικότητα. Η τοποθέτηση στο πολιτικό σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό και θέμα σύγκρισης. Γι’ αυτό μπορεί επί της ουσίας να κινείσαι δεξιότερα, αλλά στο επίπεδο των εντυπώσεων να φαίνεσαι πιο κεντρώος, αφού το όλο σύστημα μετατοπίζεται δεξιότερα.
Το παιχνίδι
Απέναντι στην ενισχυμένη Ακροδεξιά ο Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται να παίζει διπλό παιχνίδι. Από τη μια μεριά, υιοθετεί την ακροδεξιά ατζέντα σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση και την καταστολή, ικανοποιώντας την απαίτηση των δεξιών ακροατηρίων.
Στις Προγραμματικές Δηλώσει ήταν ενδεικτικός ο τρόπος με τον οποίο αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός στον φράχτη και το Λιμενικό, λίγες μόνο μέρες μετά το ναυάγιο της Πύλου: «Βέβαια, ως προς την μεταναστευτική πολιτική, είτε αρέσει σε κάποιους είτε δεν αρέσει, ο φράχτης στον Έβρο ολοκληρώνεται μέχρι το 2025. Θα εξακολουθούμε να ενισχύουμε το Λιμενικό μας με μέσα και με ανθρώπινους πόρους, έτσι ώστε να μπορεί να κάνει τη δύσκολη δουλειά που του έχουμε αναθέσει: να προστατεύει τα σύνορά μας, σώζοντας ταυτόχρονα ανθρώπινες ζώνες στη θάλασσα, όπως το έκανε όλο το τελευταίο διάστημα.
Ελπίζω και εύχομαι ότι τουλάχιστον στο ζήτημα αυτό, σε αυτήν την αίθουσα, να είμαστε ομονοούντες και να μην υιοθετούμε εύκολα την προπαγάνδα που κάποιοι άλλοι θέλουν να διακινούν εις βάρος του Λιμενικού, των ανδρών και των γυναικών της Ελληνικής Ακτοφυλακής».
Εδώ ο κ. Μητσοτάκης υιοθετεί κανονικά τόνους Όρμπαν.
Η πρόοδος
Από την άλλη, στην ίδια ομιλία ο πρωθυπουργός επιχείρησε εκ νέου να οικειοποιηθεί την έννοια της προόδου, έννοια ιστορικά ταυτισμένη με την Αριστερά: «Η νέα πραγματικότητα δηλώνει ότι σε έναν βαθμό παλιές διαχωριστικές γραμμές έχουν ξεθωριάσει, στη θέση τους αναδύονται νέα δίπολα, πολύ πιο σύνθετα διλήμματα, με πρώτο το πρόοδος-οπισθοδρόμηση». Το έθεσε η ίδια η ζωή, το προσδιόρισε ηχηρά η ίδια η κοινωνία: οι πολιτικές απόψεις δοκιμάζονται πια στις πολιτικές συμπεριφορές, όχι στις εξαγγελίες.
Και δικαιώνονται μόνο στην πράξη, που ένα δηλώνει πλέον: η προοδευτική δύναμη είναι αυτή η οποία τελικά είναι χρήσιμη για τον τόπο και τους πολίτες». Μέσω της οικειοποίησης της έννοιας της προόδου, ο κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να πείσει ότι η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κόμμα του Κέντρου και όχι της συντήρησης, κατά το πρότυπο του Μακρόν. Στην ίδια λογική κινείται και η δήλωσή του στο Bloomberg ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Αν ο κ. Μητσοτάκης συνεχίσει μιμούμενος τον Μακρόν, αυτό που θα ακολουθήσει είναι η εργαλειοποίηση της Ακροδεξιάς. Δηλαδή η μετατροπή της σε ένα φόβητρο που θα νομιμοποιεί στις συνειδήσεις πολλών προοδευτικών πολιτών μια κυβέρνηση που κινείται όλο και πιο δεξιά, στη λογική του μικρότερου κακού. Αυτή η γραμμή ερμηνείας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η άνοδος της Ακροδεξιάς μπορεί να είναι επωφελής για τον κ. Μητσοτάκη.
Γιάννης Αλμπάνης